W czasie PRL trudno było znaleźć miasto, w którym nie byłoby pl. Lenina. Opole nie było wyjątkiem. Obecnie miejsce, któremu przez lata patronował Lenin, nosi nazwę pl. Teatralnego.
Tuż po wojnie przez lata funkcjonowało tam targowisko. Gdy po drugiej strony ulicy siedzibę znalazł sobie Komitet Wojewódzki PZPR, kupców przegoniono. Nie wypadało bowiem, by partyjni sekretarze mieli za oknem przekupniów.
Przez kilka lat w tym miejscu wyeksponowana była kilkunastometrowa makieta Pałacu Kultury i Nauki, zanim budowle tę oddano do użytku w polskiej stolicy. W 1962 roku zastąpiono ją iglicą projektu architekta Floriana Jesionowskiego, będącą Pomnikiem Polskiej Partii Robotniczej. Tuż obok ustawiono gwiazdę z podobizną Włodzimierza Iljicza Lenina.
Czy był symbolem gotowości obrony komunistycznych ideałów, czy też - jak twierdzą złośliwi - przewrotnie wskazywał kierunek ucieczki z PRL? Tego nie wiadomo. Ale pewnym jest, że w latach 60. na wysepce na środku jedynego wtedy ronda w Opolu stał radziecki myśliwiec Mig, którego dziób skierowany był na zachód.
Odrzutowiec znajdował się tam do czasu, aż zapadła decyzja o tym, by nad rondem wybudować estakadę. Nie wiadomo co się potem stało z poczciwym samolotem.
Metalowa figura autorstwa Mariana Nowaka pojawiła się w Opolu w połowie lat 70. Pegaz stał na placu Teatralnym. Nie zagrzał tam długo miejsca. Kilka lat później trafił na teren osiedla Chabry.
Tam rzeźba popadła w ruinę, bowiem spółdzielnia, na terenie której znajdował się Pegaz, nie inwestowała w jego konserwację. Figura została niemalże w całości przeżarta przez rdzę. Doszło do tego, że figura w każdej chwili mogła się przewrócić, zagrażając przechodniom.
Nie dziwi więc, że jesienią 2010 roku nadzór budowlany nakazał rozbiórkę pomnika. Ale Pegaza uratowano przed zezłomowaniem. Jego renowacji podjął się Paweł Nowak, syn autora dzieła. Odnowa pomnika trwa od kilku lat. Na razie nie wiadomo gdzie po jej ukończeniu stanie Pegaz.
Pomnik cesarza odsłonięto przez przed gmachem starej rejencji 27 września 1891 roku. - Monument przedstawiający wyniosłego "Kaisera" w pikelhaubie odsłaniano przy akompaniamencie orkiestry miejscowego pułku piechoty i przy udziale władz rejencji, miasta i pocztów sztandarowych związków weteranów wojennych - opowiada dr Maciej Borkowski, opolski historyk.
- Na bocznych ścianach cokołu pomnika umieszczono listę żołnierzy z Opola i okolic, poległych w wojnach 1864, 1866 i 1870/71 roku. Od roku 1892, w cieniu wyniosłej postaci zjednoczyciela Niemiec, odbywały się patriotyczne komersy - mówi.
Jak podkreśla historyk, pomnik nie podzielił losu innych opolskich monumentów i nie został zniszczony po II wojnie światowej. - Przedwojenni mieszkańcy Opola twierdzili, iż pomnik zniknął sprzed gmachu starej rejencji na długo przed wkroczeniem do miasta sowieckich wojsk. Być może zabrano go do oczyszczenia i konserwacji, a potem w chaosie ostatnich miesięcy wojny nie zdążono juz ustawić ponownie. Nie można wykluczyć także, że celowo go ukryto, tak jak wrocławski pomnik Fryderyka Wilhelma III. Zagadka ta ciągle czeka zatem na rozwikłanie - stwierdza dr Borkowski.
Pomnik z burzliwą historią. Bo choć w opolskim rynku pojawił się kilka lat przed wybuchem II wojny światowej, a zniszczono go pod koniec tego konfliktu, to jego historia rozpoczyna się znacznie wcześniej.
Konkretnie w 1862 roku, kiedy to wykonany przez Eduarda Uhlenhutha cynkowy odlew stanął w Przydrożu Małym koło Korfantowa, na pamiątkę podpisanego tamże w 1741 roku, rozejmu między Fryderykiem Wielkim i austriackim feldmarszałkiem Neippergiem.
- Dla ochrony przed wpływami atmosferycznymi przeniesiono pomnik w 1880 roku do hallu pałacu, a niedługo potem, w 1891 przetransportowano go do Opola i odtąd będzie zdobił główny hall gmachu rejencji przy dzisiejszym placu Wolności. Tam stał aż do 1933 roku, z małą przerwą w latach plebiscytu, kiedy to w tym gmachu urzędowała Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa z francuskim generałem Henri La Rondem na czele, który to generał, nie darzący nadmierną sympatią Niemców, kazał usunąć Fritza z hallu - opowiada Andrzej Hamada, architekt i znawca historii Opola.
W 1933 roku cynkowy posąg pojechał do Gliwic i tam, po przecięciu go na części, wykonano nowy odlew spiżowy. - Zbiegło się to w czasie z ukończeniem budowy w Opolu nowego gmachu Rejencji na Ostrówku i z wybudowaniem przy ratuszu nowego skrzydła budynku, tego z arkadami, już po zawaleniu się wieży w 1934 roku. Pomnik Fryderyka Wielkiego postawiono przed arkadami, naprzeciw nieistniejące Melby - mówi Hamada.
Pomnik zwalono z cokołu w kwietniu 1945 roku, a następnie wrzucono do Młynówki. Od tego czasu słuch po nim zaginął.
Tam, gdzie do 1903 roku mieszkańcy Oppeln podziwiali Junonę, w 1910 roku postanowiono upamiętnić Otto von Bismarcka. Wtedy też rozpoczęły się prace budowlane, a ganitowy monument był gotowy w rok później.
Pośrodku walcowatego słupa znajdowała się plakieta z popiersiem Bismarcka wykonana z brązu. Pomnik miał wysokość trzech metrów. Otaczała go półkolista kamienna balustrada.
W 1945 roku pomnik usunięto. Pozostała tylko balustrada.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze