Supermiasta. Kiedyś dieta radnego Opola wystarczała na jeden posiłek w bufecie

Rozmowa z Jerzym Szteligą

Mariusz Lodziński: W naszym plebiscycie na najważniejsze wydarzenia 30-lecia samorządności Opola tylko powołanie Uniwersytetu Opolskiego zbiega się z pierwszą kadencją rady miasta. To jednak nie była kadencja, w której łatwo było o spektakularne sukcesy.

Jerzy Szteliga, radny pierwszej kadencji, były poseł: To była kadencja, w której wszystko zaczynaliśmy od początku, właściwie tę samorządność tworzyliśmy. Kreowaliśmy majątek gminy, dzieliliśmy ten majątek na państwowy i samorządowy. Tworzyliśmy karty inwentarzowe, odkrywaliśmy budynki czy działki, które przechodziły na własność miasta. Współpraca z ówczesnym wojewodą, a późniejszym prezydentem Opola nie była łatwa, niechętnie oddawał składniki majątkowe. Musieliśmy walczyć, zmuszało nas do tego przekonanie, że na czymś przecież ta samorządowość Opola musi się opierać. Idea była piękna, ale wtedy jeszcze niepoukładana.

Toczyliśmy też w gronie radnych długie debaty na temat prywatyzacji majątku. Ścierały się różne poglądy – od tych skrajnie liberalnych, jak przekonanie, że powinniśmy sprzedawać jak najwięcej, by gminę wzbogacać, a pieniądze inwestować w infrastrukturę, do tych wstrzemięźliwych, czyli totalnej niechęci do pozbywania się czegokolwiek.

Uniwersytet Opolski został powołany w marcu 1994 r. Kilka miesięcy później zakończyła się pierwsza kadencja rady miasta. Jaki miała wpływ na powstanie uniwersytetu?

– Oczywiście żyliśmy tą sprawą i sprzyjaliśmy jej ogromnie. Decyzje zapadały jednak na szczeblu centralnym. Muszę przypomnieć, nie popadając w megalomanię, że to ja, będąc już posłem, ale jeszcze radnym, wymyśliłem, by proces tworzenia uniwersytetu przeprowadzić nie drogą rządową, ale drogą inicjatywy poselskiej. Takie rozwiązanie zresztą później stosowano przy powoływaniu uniwersytetów w Rzeszowie czy Kielcach.

Choć pierwsze wybory samorządowe wygrali ludzie związani z „Solidarnością”, sama rada nie była upolityczniona.

– Dla części radnych pierwszej kadencji byłem paskudnym komuchem. Pewna młoda radna publicznie głosiła, że nie będzie ze mną współpracować. Ale w tej radzie miasta nie dało się nie współpracować, bo wszystko tworzyliśmy praktycznie od zera.

Radę miasta tworzyli natomiast ludzie niezwykli i bardzo wielu profesji. Pracowali w niej nauczyciele, pocztowcy, był hodowca pszczół, rzemieślnik, prawnik czy lekarz. Radni się wzajemnie uzupełniali. Mimo różnego pochodzenia politycznego w większości wykazywali się wielką klasą. Choć debaty bywały ostre, prowadzono je z szacunkiem, bez napastliwości. To była też rada autorytetów, których słuchało się z uwagą.

Nie było wtedy jeszcze silnych partii, choć oczywiście radni mieli swoje poglądy polityczne, to jednak zaowocowało później tym, że tworzyli na Opolszczyźnie zaczyny Unii Wolności, Korwinowców, KPN czy Socjaldemokracji.

Myślę, że do tej pory utrzymujemy dobre kontakty, nie udajemy na ulicy, że się nie poznajemy. Trzeba też pamiętać, że działaliśmy w zupełnie innych realiach. Wtedy w samorządzie praktycznie się nie zarabiało. Dieta wystarczała na posiłek w bufecie, który podczas sesji rady miasta był organizowany na półpiętrze ratusza. Sesje odbywały się po godzinach pracy, często do później nocy.

W pierwszej kadencji nie chodziło o wielkie inwestycje, tylko o uporządkowanie samorządowego Opola.

– Jedną z najistotniejszych rzeczy było sporządzenie kart inwentarzowych i stwierdzenie, co w rzeczywistości jest własnością miasta. Nawet sieci miejskie nie były zinwentaryzowane. Radni wchodzili do studzienek i patrzyli, co tam się dzieje, gdzie to wszystko biegnie. To była pionierska rada.

Opole dusiło się śmieciami, więc ważna była budowa wysypiska. Mieliśmy problem pękniętej niecki pływalni przy ul. Ozimskiej. Dyskutowaliśmy, czy budynek zburzyć, czy też remontować. Znaleźliśmy w Polsce firmę, która takie prace wykonywała.

I wszystkiego też właściwie po drodze się uczyliśmy, także tego, jak samorząd ma funkcjonować samodzielnie.

Nie było też precyzyjnie określonego budżetu miasta.

– Najpierw podejmowaliśmy decyzję, a później szukaliśmy pieniędzy na realizację. Ważyło się każdą złotówkę, nieustannie wprowadzaliśmy korekty.

Na linii radni–prezydent wrzało?

– Radni z prezydentem Jackiem Kucharzewskim tłukli się nieustannie. On przynosił swoje pomysły, a rada miasta często musiała wyjaśniać, że na nie jeszcze za wcześnie, że nie zostały dobrze przygotowane. Ale to wszystko odbywało się w formie debaty, którą teraz zastępują pyskówki. Wtedy ludzie słuchali się nawzajem.

Zarząd miasta był zresztą w skomplikowanej sytuacji, bo w dużej mierze to byli przecież koledzy radnych, sami zasiadali w radzie miasta, często koncepcje musiały się ścierać.

Co według pana należy uznać za najważniejsze osiągnięcie samorządowego Opola w pierwszej kadencji?

– Właśnie zbudowanie podstaw samorządu, to, co dziś wydaje się prozaiczne i oczywiste. Wtedy przecież powstawały też fundamentalne dokumenty, jak statut Opola. To wszystko kreowało samorządność miasta w kolejnych kadencjach.

Supermiasta. Co nam się udało?

W tym roku mija 30 lat od pierwszych w historii III RP wyborów do rad gmin. Gdy spojrzymy na szare zdjęcia naszych miast z 1990 r., zobaczymy, jak gigantyczną drogę w tym czasie pokonaliśmy. Utworzenie samorządów, wzmocnionych następnie reformą z 1999 r., to jeden z największych sukcesów odnowionej Polski.

Z okazji tej niezwykle ważnej rocznicy zapraszamy Was do udziału w plebiscycie Supermiasta. Razem z Wami chcemy zastanowić się, co nam się najlepiej w ciągu tych 30 lat udało. Co jest największym sukcesem, z czego jesteśmy najbardziej dumni?

Do 22 marca czekaliśmy na Wasze propozycje, jakie wydarzenie, inwestycja, zjawisko są największym sukcesem miasta w ciągu ostatnich 30 lat. Spośród wszystkich zgłoszonych propozycji redakcyjne jury wybrało 12.

Trwa internetowe głosowanie na opole.wyborcza.pl, w którym wybierzecie największy sukces 30-lecia w Opolu.

Głosowanie potrwa do 30 kwietnia, wyniki ogłosimy 8 maja. 16 czerwca odbędzie się uroczysta gala Supermiast w redakcji „Gazety Wyborczej” w Warszawie. Trzy z nich otrzymają Grand Prix przyznane przez jury ekspertów z redakcji lokalnych.

REGULAMIN PLEBISCYTU