Woj. opolskie wraz z Dolnym Śląskiem i Kotliną Sandomierską należą do najcieplejszych regionów Polski. To właśnie w podopolskim Prószkowie odnotowano rekord maksymalnej temperatury powietrza dla terenów obecnej Polski: 40,2 stopnia Celsjusza. Miało to miejsce dnia 29 lipca 1921 roku.
Tego samego dnia na termometrach w Opolu też odnotowano niepobity jak dotąd rekord: równo 38 kresek powyżej zera. W okresie powojennym najbliżej tej wartości było 1 sierpnia 1994 roku. Wtedy to temperatura w Opolu sięgnęła 37,5 stopnia Celsjusza.
Fakt, że żyjemy w jednym z najcieplejszych regionów kraju nie oznacza jednak, że nie zdarzają się tu mrozy. Te też potrafią solidnie dać opolanom w kość. Przykład? Absolutne minimum w historii prowadzenia pomiarów warunków atmosferycznych w Opolu odnotowano 11 lutego 1929 roku, kiedy to temperatura spadła do -32,3 stopnia Celsjusza.
W okresie powojennym też zdarzały się bardzo zimne dni. Zimą 2013 roku mieliśmy kilka okresów siarczystych mrozów. Żadnego z nich temperatura nie spadła jednak do -29,7 st. C., tak jak miało to miejsce w 9 lutego 1956 roku - to wciąż rekord okresu powojennego.
Choć wszystko wskazuje na to, że w okresie przedwojennym mieliśmy do czynienia z temperaturami jeszcze bardziej ekstremalnymi, niż po II Wojnie Światowej, to całoroczne obserwacje wskazują, że średnia temperatura w Opolu powoli rośnie. Przed wojną (w latach 1881-1930) średnia roczna temperatura powietrza wynosiła 8,6 stopnia Celsjusza. Po wojnie (w latach 1950-2010) średnia ta wynosi już 8,8 st. C.
W połowie sierpnia 2008 roku nad terenem powiatu strzeleckiego przeszła trąba powietrzna. Do niedawna był to jedyny taki przypadek w historii województwa. Aż 7 lipca 2017 przez region przeszła kolejna trąba powietrzna - przez gminę Cisek w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim.
fot. Piotr Guzik
To dowód na to, że pogoda w naszym regionie potrafi być bardzo gwałtowna i zaskakująca.
Zwykle bowiem oglądaliśmy trąby powietrzne w wiadomościach ze Stanów Zjednoczonych, na których wschodnim wybrzeżu jest tzw. Aleja Tornad. To miejsce, gdzie o takie zjawisko szczególnie łatwo. Jeszcze 10 la temu nikt się nie spodziewał, że może wystąpić i u nas.
Równie gwałtownymi zjawiskami są burze. I tych też nad Opolem nie brakuje. W przeciętnym roku odnotowuje się około 25 dni z burzami atmosferycznymi, podczas których może pojawić się silna ulewa, czasami z opadami gradu. W tym drugim wypadku dzieje się tak zwykle od jednego do trzech dni w roku.
Podczas burzy może też silnie zawiać. Wówczas porywy wiatru mogą przekraczać prędkość 30 m/s, czyli około 110 km/h.
Co więcej, coraz częściej możemy też obserwować zjawisko 'burzy bez grzmotów', kiedy to na niebie błyska się właściwie co chwilę, a gromów nie słychać. Mamy z nią do czynienia wtedy, gdy wyładowania elektryczne występują w wysoko położony partiach chmur, gdzie powietrze jest rozrzedzone, przez co dźwięk słabiej się rozchodzi.
Wieloletnie obserwacje wskazują, że w przeszłości na Opole spadało więcej deszczu. W okresie przedwojennym było to 650 mm wody na metr kwadratowy. W okresie powojennym średnia ta obniżyła się do 624 mm.
Deszczowe rekordy także należą do okresu przedwojennego. Najwyższa roczna suma opadów w historii pomiarów w Opolu odnotowana została w 1903 roku, kiedy na metr kwadratowy miasta spadło w sumie 911 mm deszczu. W okresie powojennym najwyższe opady mieliśmy w roku ostatniej powodzi, czyli 2010. Wtedy do odnotowano łączny roczny opad 868 mm deszczu na metr kw.
Jeśli zaś chodzi o maksymalny dobowy opad, to najwyższy zanotowano w dniu 4 sierpnia 1915 roku. Wtedy to na Opole w ciągu 24 godzin spadło 115,2 mm (czyli ponad 10 cm!) deszczu na metr kw. W historii pomiarów powojennych rekord dzierży 99 mm opadów na metr kw. odnotowany 27 lipca 1998 roku.
Wszystko wskazuje więc na to, że w kolejnych latach będziemy mieli coraz więcej dni bez deszczu, zaś jak już będą występować opady, to będą one miały charakter deszczów krótkich i bardzo intensywnych. Co już mieliśmy okazję w tym roku zaobserwować.
Co ciekawe, o ile w ostatnich kilkudziesięciu latach na Opole spada coraz mniej deszczu, tak w wypadku opadów śniegu mamy do czynienia z tendencją wzrostową.
Przed wojną średnio w roku było około 40 dni z opadami śniegu. Zwykle pojawiały się w pierwszej dekadzie listopada, a zanikały w połowie kwietnia. W skrajnych przypadkach odnotowywano je już z początkiem października, a ostatnie występowały sporadycznie w maju. W 1885 r. opady śniegu obserwowano jeszcze w dniu 16 maja.
Natomiast obserwacje prowadzone w okresie powojennym wskazują, że przeciętnie w Opolu mamy 46 dni w roku, kiedy z nieba sypie śnieg. Czas ich pojawiania się i zaniku w roku znacząco się nie zmienił względem obserwacji przedwojennych. Z ostatnim skrajnym przypadkiem mieliśmy zaś do czynienia 3 maja 2011 roku, kiedy to intensywne opady śnieżne spowodowały duże szkody w rolnictwie i drzewostanach.
Warto przy tym pamiętać jak długo potrafi zalegać pokrywa śnieżna. Dla okresu przedwojennego nie ma co prawda takich pomiarów, natomiast w okresie powojennym średnia ilość dni z pokrywą śnieżną w roku o wysokości co najmniej 1 cm wyniosła 52 dni. Najdłużej obserwowano ją całkiem niedawno, bowiem w 2010 roku, kiedy to pokrywa śnieżna zalegała przez 93 dni. Najkrócej zaś śnieg utrzymywał się w 1974 roku, w sumie przez 6 dni. Zaś maksymalna wysokość pokrywy śnieżnej została odnotowana 6 lutego 1963 roku, kiedy to wyniosła 53 cm.
Co ciekawe, historia obserwacji pogodowych w Opolu liczy sobie już 180 lat. Początki instrumentalnych pomiarów meteorologicznych w Opolu, czyli niemieckim Oppeln, sięgają czasów pruskich i niemieckich, a dokładnie 1837 roku.
Pierwsze obserwacje na terenie Opola prowadzili dwaj aptekarze, niejaki Grabowski i Koch. Obserwacje prowadzono niemal do nadejścia frontu II wojny światowej, bowiem zachowały się dane dla grudnia 1944 roku. Obserwacje wznowiono w połowie 1946 roku i w sieci IMGW kontynuowane są do dnia dzisiejszego.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
