Każdy, kto zna Andrzeja Hamadę wie, że jego opowieści na temat architektury miejskiej wykraczają dlatego poza suche fakty. I choć z pochodzenia jest Krakusem, to jednak pasja i miłość z jaką opowiada o architekturze Opolu sprawia, że po takim spotkaniu trudno przejść obojętnie po opolskich ulicach
- Ja zawsze podkreślam, że Opole jest jednym z najstarszych miast w Polsce, starszym nawet od Krakowa, bo zyskało prawa miejskie w 1217 roku, czyli dopiero 40 lat później. Nasz kraj ma 1000 lat, a Opole 800 - mówił rozpoczynając wycieczkę po "Gotyckim Opolu" i rozglądając się po rekordowej ilość chętnych, do wspólnego spaceru.
- Gotyk nie był dla ówczesnych budowniczych stylem, a sposobem budowy. Nazwy stylów wymyślono dużo później. A budowano tak jak potrafiono na ówczesne czasy, z materiałów jakie były dostępne. Gdyby w XIII wieku wynaleziono wielkie szyby to pewnie mielibyśmy szerokie okna a nie witraże. A nazwy gotyk zaczęto używać dopiero na początku renesansu. Cechą budownictwa gotykowego to sklepienie krzyżowe o podniesionym łuku, które ciężar sklepienia przenosiło specjalnymi przyporami na ściany boczne. Można powiedzieć, że to prekursor budownictwa szkieletowego - mówił Andrzej Hamada.
Pierwszą budowlą gotycką jaką zwiedzono to kościół Franciszkanów.
- Ten zakon sprawdzili do Opola książęta opolscy, kiedy miasto zaczynało dopiero powstawać ? mówił architekt, dodając: - Podarowano im ten teren, który był blisko zamku i miasta. Ten kościół to rodzaj mauzoleum książąt opolskich. Nim powstał najpierw wybudowano kaplicę św. Anny w 1300 roku i ona w oryginalny stanie zachowana jest do dziś. Kościół Franciszkanów to doskonały przykład gotyckiej architektury. Prosta surowa w cegła, bo wówczas nie znano tynku, gładka ściana i charakterystyczne co kilka metrów, przypory zewnętrzne, które podtrzymywały ciężar sufitów. Pomiędzy filarami wąskie wysokie okna, a na nich żebrowanie kamienne. Na górze bogato zdobione, no i koniecznie witraże, to była wtedy nowość, Cechą szczególną tych budowli była wertykalność, czyli pionowość budowanie do góry. Co ciekawe występuje tu zdobienie tzw. fryz arkadkowy i taki sam wzór jest w kościele w Sandomierzu.
- Jesteśmy już poza murami miasta, bo kończyło się ono na skraju młynówki, a tu były już tereny zamku- opowiada Andrzej Hamada, stojąc za żółtym mostkiem.
- Zamek był wielokrotnie przebudowywany, aż na początku XX wieku rozebrany. Pozostałą tylko wieża Piastowska z początku XIV wieku. Budowla oryginalna, choć góra była wielokrotnie zmieniania. Kiedy budowano gmach urzędu wojewódzkiego było zalecenie dla architektów, by ta wieżę wkomponowano do budynku. Tak też się stało, ale szpic wówczas zdjęto i zostawiono walcowaty kształt, który dobrze się komponował z płaskim dachem - mówił architekt.
-Kiedy obserwujemy naszą opolską Wenecję to widać, że stoi ona na murze obronnym - opowiada architekt, dodając: - Jak wyglądał oryginalnie widać dalej. Sięgał 6-8 metrów wysokości i zbudowany był tak, by mogli poruszać się po nim np. łucznicy.
-To oryginalny gotyk, choć przerobiono go trochę na barok no i niestety otynkowano- zwraca uwagę Andrzej Hamada, dodając: - To była kaplica przyszpitalna. Stanął tu pierwszy szpital w Opolu, choć może nie w takim współczesnym pojęciu. To raczej przytułek prowadzony przez siostry dla biednych, starców, schorowanych i stąd nazwa ulicy Szpitalna. Szpital i kaplicę ufundował biskup Kropidło, którego tak nazwano, bo chodził ciągle z kropidłem i kropił. Z tą kaplicą wiąże się historia papieża Piusa XI. Przed wojną w latach 20-tych, w czasach plebiscytu, był nuncjuszem papieskim w Warszawie. W czasie plebiscytu był delegatem papieża do komisji międzynarodowej, która w Opolu działa przez dwa lata. Zamieszkiwał w domu parafialnym i odprawia msze święte właśnie w tej kaplicy świętego Aleksego. Nawet widnieje tam tablica pamiątkowa, ale napisana po łacinie. A potem został papieżem.
Katedra jest jednym z najstarszych kościołów w Opolu. I choć sama budowla jest gotycka to już jej wieże powstały dużo później, bo w XIX wieku.
- Ciekawą sprawą są wieże kościelne w Opolu. Każdy z trzech gotyckich kościołów w Opolu miał wieże dobudowane w XIX wieku. Do tego czasu jedyną wieżą , która górowała nad miastem była wieża ratuszowa. To najprawdopodobniej nie spodobało się kurii biskupiej i w ciągu 10 lat dobudowano w każdym z tych kościołów wieże - mówi architekt. - Co jeszcze należy zauważyć, że choć same mury tych kościołów przetrwały to pożary strawiły wnętrza. Te wykonano potem w różnych stylach. Kościół Franciszkanów jest np. renesansowy a, na na górce już barokowy.
Drugi Zamek Piastowski, czyli Zamek Górny
- Zachowała się oryginalna wieża zamku piastowskiego górnego. Opole miało dwa zamki piastowskie dolny i góry, choć ten drugi istniał tylko dwa wieki. Została natomiast wieża i kawałek murów obronnych. Proszę zauważyć, że znajdujemy się kilka metrów niżej np. ulicy Sienkiewicza, a to dlatego, że w tym miejscu biegła fosa. W samym rogu widnieje maleńka wieżyczka budowana na załamaniu murów obronnych nazywa się partyzana- opowiada- Kraków takiej nie ma.
Parafia Matki Boskiej Bolesnej i św, Wojciecha choć należy do najstarszych w Opolu to był najczęściej niszczony.
- W Opolu wiatry wieją z zachodu na wschód - mówił Andrzej Hamada- I jak w mieście wybuchł pożar to kończył się właśnie na tym kościele. Zachowały się oryginale mury ceglane, ale sam gotyk zachował się najbardziej w prezbiterium.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze