Obóz Auschwitz, gdzie męczeńską śmierć poniósł o. Maksymilian Kolbe, oddając swoje życie za współwięźnia- Franciszka Gajowniczka- nie był jedynym obozem, w którym podczas wojny przebywał franciszkanin. 12 września 1939 r. wojska niemieckie zajęły Niepokalanów, w którym mieszkał. Był wśród mieszkańców miasteczka, których tydzień później aresztowało gestapo i wysłało ich do obozu tymczasowego w Lamsdorf.
Nie oglądalibyśmy dzisiaj takich klasyków polskiej kinematografii jak "Kanał", "Krzyżacy", "Eroica", "Akcja pod Arsenałem", "Obywatel Piszczyk" czy "Pułkownik Kwiatkowski", gdyby nie jego scenariusze. Już od pierwszych dni wojny angażował się w walkę z okupantem- brał udział w kampanii wrześniowej, a następnie w szeregach AK walczył w Powstaniu Warszawskim. Po jego zakończeniu, tak jak prawie 6 tys. innych powstańców trafił do Stalagu 344 Lamsdorf.
"Dopiero w dzień rozejrzeliśmy się dokładnie w terenie. Podobał nam się bardzo. Była pogoda do tego, wciąż ciepło. Za ciągiem namiotów, czyli tak jakby za podwórkiem tego nowego gospodarstwa, był zagajnik z wrzosami. Ci, co nie gotowali albo nie byli w namiotach, siedzieli chętnie tam. Myśmy z Haliną też siedzieli i gadali. Było nam dobrze, jak na majówce ze szkolnych czasów". Tak swój kilkudniowy pobyt w łambinowickim obozie opisał poeta, prozaik i dramatopisarz, autor "Pamiętnika z Powstania Warszawskiego". Białoszewski do Lamsdorf trafił w pierwszej dekadzie października 1944r., tuż po kapitulacji stolicy. Opuszczał on zgliszcza, miasto w którym zginęły setki tysięcy ludzi, cmentarzysko. W obozie był krótko, zaledwie kilka dni, nie zdążył poznać jego grozy, dlatego też w porównaniu ze zniszczoną Warszawą, obóz wydał mu się miejscem niemal sielankowym.
Jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów teatralnych i twórca idei polskiego teatru monumentalnego- wystawiał m.in. "Dziady" (czterokrotnie), "Kordiana", "Zbrodnię i Karę" czy "Annę Kareninę". W Powstaniu Warszawskim walczył w randze podporucznika AK. Po jego upadku, przed wysłaniem go do Oflagu Murnau, przebywał w Stalagu 344 Lamsdorf. Wcześniej był więźniem obozu koncentracyjnego Auschwitz, do którego trafił w marcu 1941r., jednak dzięki pomocy finansowej rodziny został z niego zwolniony pod koniec maja.
"A w filmie polskim proszę pana to jest tak. Nuda. Nic się nie dzieje proszę pana. Taka proszę pana? dialogi niedobre. Bardzo niedobre dialogi są. W ogóle brak akcji jest. Nic się nie dzieje". Opis polskiej kinematografii przedstawiony przez inżyniera Mamonia w kultowym "Rejsie" Marka Piwowskiego przeszedł do historii polskiego kina. Jednak nuda była obca Zdzisławowi Maklakiewiczowi, który stworzył tę barwną postać. W wieku 17 lat wziął udział w Powstaniu Warszawskim, a następnie w obozie Lamsdorf poznał smak niemieckiej niewoli.
Wybitny historyk i guru polskich mediewistów, autor ponad 500 publikacji naukowych w tym monumentalnej "Mitologii Słowian", w czasie Powstania Warszawskiego walczył w sztabie Antoniego Chruściela ps. "Monter". Po podpisaniu aktu kapitulacyjnego 2 października 1944r. trafił do obozu Lamsdorf, z którego został wysłany do Oflagu II D w Grossborn. Odznaczony Orderem Orła Białego, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi.
Autor "Kolumbów. Rocznik 20" podobnie jak wielu rówieśników, którzy zostali później wybitnymi pisarzami podczas wojny walczył w powstaniu, a następnie znalazł się w niewoli. Podobnie jak i dla innych powstańców, Lamsdorf był dla niego obozem tymczasowym, jednak zdążył napisać tu wiersz pt. "Ołtarz". Od tytułu jego najsłynniejszej książki wzięło się powiedzenie "Pokolenie Kolumbów" - opisujące ludzi urodzonych ok. 1920r., którzy tak jak Kolumb odkrywali uroki wolnego świata, a brutalnie przerwała im to wojna. Okupacja zdeterminowała ich późniejsze wybory i decyzje, zabrała im młodość i radość , a przyniosła śmierć i cierpienie.
Także ten wielki historyk był jeńcem wojennym. W czasie powstania był reporterem radiostacji "Świt". Jego wojenna aktywność konspiracyjna była niezwykle rozległa- był współpracownikiem Biura Informacji i Propagandy AK, współredagował "Biuletyn Informacyjny", brał też udział w akcjach pomocy Żydom i jednocześnie nadal zajmował się pracą naukową i dydaktyczną. Przed wysłaniem do obozu Grossborn (w którym spędził 7 miesięcy) przez pewien czas przebywał w Stalagu 344 Lamsdorf. Po wojnie był wieloletnim profesorem UW, nauczał też w uczelniach europejskich, w Paryżu, Nancy, Besacon, Turynie, Anconie, Genewie czy Bratysławie.
Po upadku powstania warszawskiego do Lamsdorf trafiło 1037 kobiet. Wśród nich była Irena Jurgielewiczowa- powieściopisarka, autorka wielu książek dla dzieci i młodzieży: "O chłopcu, który szukał domu", "Ten obcy", "Inna?", "Ważne i nieważne". Książka "Ten obcy" w 1964 r. została umieszczona na Liście Honorowej IBBY (International Books for Young People), organizacji wspierającej literaturę dziecięcą, składającej się z 76 sekcji w różnych krajach na całym świecie.
Była poetką walczącej Warszawy. W swoich wierszach- "Prawda gorzka", "Groza", "Na wieczność", "Druga ziemia" pisała o gehennie cywilnej ludności, o wszechobecnej śmierci, strachu i rozpaczy. Jej jednak te uczucia były obce- zaangażowana w działalność konspiracyjną od początku wojny, do Lamsdorf trafiła w październiku 1944r. W czasie powstania była łączniczką batalionu "Iwo". Za swoją bohaterską działalność otrzymała wiele odznaczeń ? Krzyż Kawalerii Odrodzenia Polski, Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy, Krzyż Partyzancki, Medal za Warszawę 1939-1945, Medal Zwycięstwa i Wolności 1945.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze