Stare cmentarzyska w Opolu. Gdzie są te miejsca?

- Gdyby tak porządnie przekopać teren wokół katedry aż do murów, które oznaczały ziemię świętą, pewnie jeszcze natrafiłoby się na jakieś szczątki - przyznaje ks. Waldemar Klinger, proboszcz parafii katedralnej w Opolu, gdzie w zeszłym tygodniu grupa naukowców podczas badań sondażowych krypty znajdującej się pod kaplicą św. Jadwigi znalazła szczątki kilkudziesięciu osób. Szacuje się, że pochodzą one sprzed 300 lat, jedna z hipotez głosi, że zostały umieszczone w krypcie, gdy cmentarz wokół katedry (przełom XVIII i XIX wieku) został zlikwidowany.

W parku, w pobliżu obecnego zakładu karnego przy ul. Partyzanckiej znajdował się cmentarz rodziny von Eynern - właścicieli Półwsi, Bierkowic i Sławic. Teraz to miejsce jest porośnięte starodrzewem, z jednej strony odgrodzonym ceglanym murem. Do dzisiaj zachowały się tam trzy płyty nagrobne członków rodziny: małżonków Emilii Friederike i Petera Wilhelma von Eynern, który nabył dobra w 1863 roku  oraz ich syna - Heinricha.

Nagrobki obojga małżonków (zmarłych w 1903 i 1915r.) wykonane według tego samego schematu - w formie leżącej płyty z umieszczoną nie niej owalną tarczą zawierająca herb, informację o zmarłym i cytat z Biblii.
Była tu też pochowana ostatnia dziedziczka Półwsi, zmarła w 1944 roku Heliane (Helene Julianne) von Eynern, córka Emmi i Petera, a siostra Heinricha. Według relacji świadków, jej grób został sprofanowany w latach 50. XX w., obecnie nie ma po nim śladu.

Podczas budowy gmachu obecnego urzędu wojewódzkiego w latach 30. ubiegłego wieku odkryto pozostałości osady przed około tysiąca lat. Żyli w niej założyciele grodu Ostrówek, który dał początek Opolu.

Wśród odkrytych pozostałości po dawnych mieszkańcach znaleziono przedmioty świadczące o tym, że wśród nich mogli być Wikingowie. Niestety, nie odnaleziono ludzkich szczątków z tamtego okresu.

Najbliżej Ostrówka odkryto cmentarzysko na wyspie Bolko, ale jak podkreśla prof. Sławomir Moździoch, archeolog Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk oraz wykładowca Uniwersytetu Opolskiego, znajdowały się tam prawdopodobnie szczątki ludzi z wieków nieco późniejszych, jak X czy XI.

- Odkryto też cmentarzyska na terenie Nowej Wsi Królewskiej oraz Groszowic, ale są to miejsca zbyt odległe od Ostrówka, by podejrzewać, że mogli być w nich złożeni pierwsi mieszkańcy grodu nad Odrą - ocenia naukowiec PAN. Brak szczątków pierwszych mieszkańców Ostrówka najpewniej wynika z faktu, że w czasach formowania grodu ciał zmarłych nie chowano w ziemi, tylko je palono.

Cmentarz przy ul. Wrocławakiej założono w 1813 roku dla dwóch wyznań: ewangelików i katolików, dla każdych przeznaczono osobne kwatery, jak i dla wojskowych. Nekropolię otoczono murem w 1850 i w następnych dekadach stopniowo powiększano jej obszar. W 1934 roku wynosił on 8 ha, i sięgał aż po dzisiejszy budynek marketu Biedronka. Pod koniec XIX wieku wybudowano nieistniejący już dziś budynek administracji, kostnicę oraz w 1902 roku neogotycką kaplicę cmentarną. W roku 1930, w efekcie podniesienia się poziomu wód gruntowych po powodzi i rozpoczęciu budowy Kanału Ulgi, zaprzestano pochówków.
W kolejnym roku cmentarz został zamknięty. Niedługo potem, w 1934 roku, przez teren nekropolii przeprowadzono obecną ulicę Niemodlińską, która podzieliła cmentarz na dwie części: starszą i nowszą. Po 1945 roku otwarto cmentarz, przeniesiono wówczas część pochówków niemieckich do wspólnych mogił na cmentarz w Półwsi. Cmentarz został zamknięty w 1963 roku. Najstarszy zachowany nagrobek należy do rodziny Süssenbach (Christian Jan Süssenbach, królewski nadleśniczy (+1832) oraz Cathrina Ernestin Süssenbach (+1831).

Kilka tygodni temu w trakcie prac związanych z tworzeniem parku dla psów na terenie zielonym, tuż za murami cmentarza, znaleziono kilka kamieni oznaczających alejki cmentarne. Badania sondażowe przeprowadzone przez archeologów jednoznacznie wykazały, że odbywały się tam pochówki. Według starych map teren ten był częścią cmentarza przy ul. Wrocławskiej.

Dawny cmentarz wiejski Szczepanowic, oddalony od zabudowy wsi, został najprawdopodobniej założony na początku XX wieku. cmentarz został zlikwidowany w 1936 roku., a część grobów została ekshumowana na cmentarz w Półwsi (założony w 1931 roku).

Było to miejsce wiecznego spoczynku mieszkańców wsi Szczepanowice, zmarłych w latach 1910 - 1940. Na nagrobkach powtarzają się typowo śląskie nazwiska: Bothor, Dlugosz, Kansy, Kowalski, Langosz, Niestrój, Przibilla, Skrzipczyk, Wotzka z inskrypcjami w języku polskim lub niemieckim.

ŹRÓDŁO: ZAKŁAD KOMUNALNY W OPOLU

Na cmentarzu spoczywa także Walenty Bias (1869-1925) ? polski działacz narodowy, współzałożyciel ?Nowin Codziennych? i Banku Rolników w Opolu.

Zobaczyć można też zbiorową mogiłę żołnierzy niemieckich z 24 stycznia 2016 roku, walczących w Festung Oppeln oraz groby żołnierzy poległych w 1919 roku z symbolicznym żelaznym krzyżem.

O tym, że był tu niegdyś cmentarz (w pobliżu ul. Solskiego) świadczy dziś tylko drewniany krzyż, pozostałości bramy wjazdowej i stare drzewa porośnięte bluszczem.

Stary cmentarz przy Alei Przyjaźni, założony na przełomie XVIII/XIX w. był pierwszym miejscem spoczynku mieszkańców Nowej Wsi Królewskiej.

ŹRÓDŁO: ZAKŁAD KOMUNALNY W OPOLU

Widnieje na mapie okolic Opola z 1811 r. W 1957 r., dwa lata po włączeniu Nowej Wsi Królewskiej w granice Opola, nekropolia została zamknięta, a szczątki ekshumowano na cmentarz na Półwsi. Około 1970 r. teren zrównano z ziemią.

Założono go w 1831 r. w celu grzebania ciał ofiar zarazy. Ustalono minimalną głębokość dołów (1 sążeń - ok. 2 m), zwłoki przemieszczano za pomocą haków, by uniknąć kontaktu z nimi i zasypywano je niegaszonym wapnem. Pochówki odbywały się nocą.

W Opolu pierwszy przypadek cholery stwierdzono 13 października 1831 r. Kolejne epidemie nawiedziły miasto w latach 1836-37, 1848-56, 1866-67, 1872-74 i w 1894; prawdopodobnie także wtedy chowano na cmentarzu jej ofiary.

Zamknięcie cmentarza rozważano w 1900 r., jednak z powodu powodzi w 1903, podczas której znacznie ucierpiał główny cmentarz miejski przy Wrocławskiej, nekropolia służyła jako cmentarz pomocniczy. Grzebano tu także zmarłych podczas powodzi w sierpniu 1915 r. Cmentarz zamknięto 1 kwietnia 1931 r. Zachowało się na nim ledwie kilka zdekompletowanych kamieni nagrobnych z drugiej połowy XIX wieku.