Plebiscyt. Wybieramy Opolanina 800-lecia. Kandydaci

Fryderyk Wilhelm Grundmann ? urodzony w 1804 r. przedsiębiorca, docenił usytuowane wokół Opola bogate złoża marglu i otworzył w 1857 r. pierwszą w mieście cementownię (Opolską Fabrykę Cementu Portlandzkiego).

Inwestycja ta zapoczątkowała gwałtowny rozwój gospodarczy miasta, w Opolu szybko pojawiły się m.in. kolejne cementownie. Miasto rozrastało się, zwiększała się liczba jego mieszkańców. Cement na długo stał się wizytówką Opola.

Co ciekawe, Grundmann jest przykładem nietuzinkowej kariery ? pochodził z niezamożnej rodziny, a pokaźnego majątku dorobił się dzięki wrodzonym zdolnościom i pracowitości. Zapamiętano go również jako przykładnego ojca (doczekał się 11 dzieci), społecznika oraz filantropa.

Bolesław I Opolski ? 14 maja minęła 713 rocznica jego śmierci. To jeden z najwybitniejszych książąt górnośląskich. Opole zawdzięcza mu wszystkie najbardziej znane symbole miasta: wieżę Piastowską, kaplicę św. Anny (Piastowską) w kościele franciszkanów oraz klasztor dominikanów ?na górce?. Był synem Władysława I Opolskiego i księżniczki wielkopolskiej Eufemii. Pełnił urząd pierwszego starosty krakowskiego oraz był fundatorem klasztoru dominikanów w Opolu i cystersów w Jemielnicy.

Był bardzo dobrym gospodarzem i zapobiegliwym władcą. To za jego czasów ukształtowała się rada miejska (czyli zalążek opolskiego samorządu). W 1295 r. ufundował kolejną prebendę dla kolegiaty św. Krzyża w Opolu, a bp wrocławski przy tej okazji przeniósł jednocześnie na ten kościół prawa parafialne. Od tej pory opolska kolegiata (obecnie katedra) stała się na kilka następnych wieków świątynią parafialną dla mieszkańców Opola i kilkunastu podopolskich miejscowości.

Jako samodzielny władca prowadził misje dyplomatyczne, także z ramienia króla czeskiego i polskiego ? Wacława II. To na opolskim zamku odbyło się pasowanie Wacława na rycerza. U schyłku życia zajął Kraków, marząc o królewskiej koronie. Bolesław I pochowany został w fundowanej przez siebie kaplicy św. Anny w kościele franciszkanów.

Krzysztof Bucki ? niezwykle utalentowany artysta, bardzo rozpoznawalny i cieszący się ogromną sympatią. Urodzony 10 kwietnia 1936 r. w Pińczowie. Najwybitniejszy malarz tworzący po II wojnie światowej w Opolu. W latach 1953?1959 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, był uczniem prof. Jana Świderskiego i Wacława Taranczewskiego.

W latach 1961?1970 pracował jako nauczyciel w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Opolu. W 1974 r. został laureatem prestiżowej Nagrody im. Jana Cybisa. Brał udział w kilkudziesięciu wystawach w Polsce i poza granicami. Wielokrotnie wyróżniany i nagradzany, m.in. Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi. Autorytet. Zmarł 5 lutego 1983 r. Miasto uhonorowało go pamiątkową tablicą na kamienicy przy ul. Franciszkańskiej.

Jan II Dobry ? nie tylko był dobrym, ale i rozważnym, gospodarczo znakomitym człowiekiem. Potrafił nie tylko walczyć o wolność swoich poddanych, ale także tłumaczyć im, co znaczy zgoda.

Dbał o to, by nie tylko w Opolu, ale i na całej Opolszczyźnie był porządek i praworządność. Wydał pierwszą ustawę (Ordunek Gorny z 16 listopada 1528 r.), w której napisał, że władza, mimo że jest on książęciem, nie pochodzi od niego tylko od Boga i przed nim musi z niej się rozliczyć. W testamencie podkreślił to raz jeszcze, zaznaczając, żeby księstwa nigdy nie rozdzielać.

Jaka z jego postaci płynie nauka dla kolejnych pokoleń? Dbał o integrację, wolność i o praworządność. To są bardzo istotne cechy.

Bp Jan Kropidło ? opolski biskup i książę (ok. 1360?1421), który cały swój majątek oddał społeczności Opola, a zwłaszcza ubogim i osieroconym mieszczanom. Jego podejście do spraw ludzkich zasługuje na szacunek i upamiętnienie.

Dzięki niemu został wybudowany szpital przy Młynówce, który stoi po dzień dzisiejszy, będąc znakiem jego głębokiej refleksji nad losem ubogiego człowieka. Ta prowadzona przez siostry zakonne placówka wciąż realizuje przesłanie, które towarzyszyło jej powstaniu.

Należy też pamiętać o tym, że książę zamienił drewniane Opole w murowane. Zapisał sporą sumę pieniędzy na ten cel, nakazując, by stawiano domy murowane, które mogły chronić życie i dobytek opolan przed skutkami pożarów wybuchających kilkukrotnie w każdym stuleciu.

Bp Jan Kropidło zmarł w Opolu. Pochowano go w kościele dominikańskim.

Michael Graf von Matuschka ? polityk, członek chrześcijańskiej Partii Centrum, w Opolu sprawował funkcję starosty opolskiego w latach 1923?1933. To człowiek, który zasłynął m.in. jako rzecznik współpracy polsko-niemieckiej na Śląsku, a także rozwoju placówek kulturalno-oświatowych i kościelnych.

Znamienne jest to, że funkcji starosty został pozbawiony za niewywieszenie flagi ze swastyką nad opolskim starostwem, które wtedy mieściło się na ul. Krakowskiej. Nie zgodził się wstąpić w szeregi NSDAP, wstąpił za to do Kręgu z Krzyżowej, czyli do opozycji antyhitlerowskiej. Działał tam prężnie, był jednym z uczestników nieudanego zamachu na Adolfa Hitlera, 20 lipca 1944r. Pod koniec lipca tamtego roku został aresztowany za współudział, 14 września został skazany przez Trybunał Ludowy na karę śmierci. Wyrok wykonano tego samego dnia w berlińskim więzieniu Plötzensee, gdzie osadzono Matuschkę.

Rabin Leo Baeck ? postać legendarna, znana na całym świecie. Urodzony w 1873 r., w latach 1897?1907 mieszkał i pracował w Opolu jako pierwszy rabin nowej synagogi. Absolwent uczelni rabinicznej w Berlinie, wykładowca w Wyższym Instytucie Badań Żydowskich, znakomity nauczyciel i teoretyk liberalnego judaizmu, autor opublikowanej w 1905 r. przełomowej książki pt. ?Istota Judaizmu?.

Dzięki niemu ludzie dowiedzieli się, że na Górnym Śląsku jest takie miasto jak Opole. Prawdopodobnie tylko kilka związanych z naszym miastem postaci występuje praktycznie we wszystkich encyklopediach. Wśród nich ? moim zdaniem ? najważniejszą jest Leo Baeck. Zmarł w 1956 r.

Edmund Osmańczyk ? postać kontrowersyjna i żadna opcja polityczna nie chce go dziś wziąć pod swoje sztandary. A był przecież wybitnym publicystą, który w swej do dziś aktualnej książce ?Sprawy Polaków? (wydanej w 1946 r.) pisał: ?Polacy, obojętnie w Kraju czy na Emigracji, lewą ręką biją się w piersi, prawą wskazują winowajców wśród innych narodów i męcząc się bardzo gadaniem o losach ojczyzny i świata, są co najmniej dwakroć mniej produktywni niż Niemcy?.

Urodził się i działał na terenie Niemiec. Był jedną z ważniejszych postaci Związku Polaków w Niemczech. Po wybuchu wojny zdezerterował z niemieckiej armii i uciekł do Warszawy, gdzie brał udział w powstaniu. Po wojnie działał na rzecz ustanowienia administracji polskiej na Opolszczyźnie.

W czasach PRL był reprezentującym nasze województwo posłem wielu kadencji, przyjmował wysokie odznaczenia, zasiadał w różnych gremiach. To wszystko powoduje, że niektórzy ludzie prawicy chętnie mieszają go z błotem, zaś lewicy przeszkadza, że był senatorem I kadencji popieranym przez ?Solidarność?.

Franciszek Jop ? pierwszy biskup opolski, wielki człowiek. W czasach reżimu totalitarnego reformował administrację kościelną, ale też społeczną na Opolszczyźnie. Usiłował jednoczyć mieszkańców Opolszczyzny w tym niezwykle trudnym czasie.

Trzeba dodać, że biskup Jop był teoretycznym inspiratorem dzieł charytatywnych, w tym także wigilii dla samotnych i bezdomnych. Byłem jeszcze młodym księdzem, kiedy zasugerował mi, bym pomyślał o jakimś wielkim charytatywnym dziele.

Tytularnym biskupem Opola został mianowany po raz pierwszy w 1951 r., ale wtedy stalinowskie władze nie wyraziły zgody na jego kandydaturę. Pod naciskiem władz na administratora diecezji wybrano ks. Emila Kobierzyckiego, a prymas Wyszyński, by nie dopuścić do schizmy, uznał ten wybór.

25 maja 1967 r. został mianowany administratorem apostolskim w Opolu, a 28 czerwca 1972 r. ? pierwszym biskupem diecezjalnym diecezji opolskiej, utworzonej przez papieża Pawła VI.

Artur Pagels ? niezwykle ważna postać w historii Opola, włodarz miasta w latach 1892?1904. To za jego czasów miasto dokonało skoku cywilizacyjnego. Po pierwsze poszerzyło swoje granice, w które włączona została Pasieka, Nowa Wieś Królewska, Zakrzów. Powierzchnia miasta została powiększona prawie dwukrotnie, do blisko dwóch tys. ha. Opole stało się ważnym węzłem komunikacyjnym i transportowym. Pod rządami Artura Pagelsa miasto nabrało specyficznego uroku i blasku. Przebudowano całe śródmieście, skanalizowano je, wybudowano oczyszczalnię ścieków, budowano sieć wodociągową. Bardzo intensywnie rozwijał się przemysł. Opolskie cementownie ? a było ich sześć ? produkowały pełną parą.

Remontowano ratusz, budowano most Groszowy łączący Śródmieście z Pasieką. To był bardzo dobry okres w dziejach miasta. Moim zdaniem dokonał się wtedy pewien przełom, gdy chodzi o miejsce Opola na mapie Górnego Śląska. Warto to docenić. 

Karol Musioł ? jest z pewnością wielkim opolaninem, który stworzył w naszym mieście coś absolutnie ponadczasowego, wielkiego i charakterystycznego, który nadał naszemu miastu rys wyróżniający je już chyba na zawsze.

Karol Musioł wymyślił festiwal polskiej piosenki, który jest zjawiskiem ponadczasowym i który niesie miasto od lat i będzie je niósł w przyszłości.

To, co Karol Musioł zrobił dla Opola jako włodarz miasta ? chyba najdłużej, bo kilkanaście lat, nim kierujący ? jest absolutnie fenomenalne. Dzięki niemu Opole zaistniało na kulturalnej mapie Polski.

Stworzył wielkie i piękne zjawisko w szeroko pojętej polskiej kulturze.

Dzięki Musiołowi polska piosenka znalazła w Opolu swoje miejsce, na zawsze naznaczając je jako miasto polskiej piosenki właśnie.

To zresztą był prawdziwy ojciec miasta ? chodził po ulicach, wręcz wiedział, gdzie rynna jest urwana, a gdzie się obluzowała dachówka.

Bez niego Opole nie byłoby takim miastem, jakim jest obecnie, jakim jest od lat i jakim ? ze swoim charakterem miasta piosenki polskiej ? pozostanie.

Rościsław Oniszczyk ? twórca i założyciel naszej uczelni, jej pierwszy rektor. Bez niego nie byłoby dziś Politechniki Opolskiej, która wywarła istotny wpływ na rozwój technologiczny naszego regionu.

W 1959 r. na prośbę opolskiego oddziału Naczelnej Organizacji Technicznej zajął się organizacją w Opolu Punktu Konsultacyjnego Politechniki Śląskiej, prowadzącego inżynierskie studia wieczorowe; został jego kierownikiem.

W 1964 r. władze województwa wraz z Rościsławem Oniszczykiem zabiegały u ministra szkolnictwa wyższego o zezwolenie na przekształcenie punktu konsultacyjnego w samodzielny ośrodek, ale to zakończyło się fiaskiem. Rościsław Oniszczyk podjął decyzję o dalszej rozbudowie bazy lokalowej oraz laboratoryjnej, utworzeniu biblioteki, co zaowocowało wydaniem zgody ministerstwa i powołaniem do życia 1 czerwca 1966 r. Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Opolu, na której pierwszego rektora wybrano właśnie Oniszczyka. Sprawował tę funkcję przez trzy kadencje do 1975 r.

Kazimierz I Opolski ? czyli założyciel Opola. To bardzo ważna postać, choć z tak dalekiej perspektywy wydaje się bardziej mityczna niż prawdziwa. Szkoda, że zachowało się tak niewiele źródeł na temat życia Kazimierza Opolskiego.

To właśnie dzięki niemu jesteśmy jednym z najstarszym miast w Polsce, to właśnie za jego panowania Opole przeżyło prawdziwy skok cywilizacyjny, otrzymało prawa miejskie. Rozpoczęto budowanie grodu kamiennego.

Krzyż, który widoczny jest w herbie Opola obok piastowskiego orła, to ślad po krucjacie Kazimierza Opolskiego w 1217 r. do Ziemi Świętej, z której także przywiózł relikwie Krzyża Świętego ? znajdują się one obecnie w katedrze.

Czego ta postać może nas nauczyć? Trzeba być odważnym, realizować swoje plany i wizje.

Św. Jacek Odrowąż ? ten plebiscyt to doskonała okazja by przypomnieć opolanom postać niezwykle ważną, a jednocześnie nieco zapomnianą.

Ten święty przyszedł na świat w znakomitym rodzie Odrowążów w Kamieniu Śląskim w 1183 r., a więc jeszcze przed formacją Opola. Jego działalność na terenie całego Śląska miała wpływ na tutejszych kaznodziejów, sam zresztą pojawiał się w naszym mieście.

Bez jego działalności, za sprawą której wiara katolicka została w naszym rejonie głęboko zakorzeniona, moglibyśmy być prawosławni. Przede wszystkim jednak święty ten uczy nas uniwersalizmu państwowego. Dla św. Jacka Odrowąża granice nie miały wielkiego znaczenia, nie zamykał się na przedstawicieli innych nacji. Przeciwnie, promował wielką wspólnotę, kładąc podwaliny pod europejski humanizm. Tym bardziej szkoda, że tak ważna i barwna postać wielu opolanom jest nieznana.

Jerzy Grotowski ? reżyser i dyrektor teatru 13 Rzędów. To jedna z najwybitniejszych postaci związanych z Opolem. I choć w mieście tworzył ledwie kilka lat, to właśnie tutaj powstały jego najważniejsze dzieła. Grotowski wywarł olbrzymi wpływ na teatr, zaś w sztuce światowej zdobył pozycję, jakiej nie miał chyba żaden Polak. Jego metoda aktorska do dziś stanowi podstawę pracy na wielu wydziałach teatralnych na świecie.

Opole powinno być z niego dumne, choć przez lata w naszym mieście wydawał się naprawdę zapomniany. To na szczęście powoli się zmienia.