Współcześnie niektórzy z nas przystrajają drzewka na wiele dni przed Wigilią. Z pewnością duży wpływ na to ma fakt, iż już od listopada galerie handlowe, kawiarnie, restauracje są udekorowane, w gazetach umieszczane są przepisy na świąteczne potrawy, a wiele sklepów zachęca rabatami i specjalnymi ofertami do zakupu świątecznych prezentów. Tymczasem w przeszłości choinkę przystrajano 23 lub 24 grudnia- w niektórych domach dopiero po zakończeniu wieczerzy, a przed wyjściem na pasterkę.
Wygląd choinki nie zależał od gustu i upodobań gospodarzy. Każda ozdoba cos symbolizowała. I tak na gałęziach wieszano jabłka, które przypominały o kuszeniu Adama i Ewy w raju, a całe drzewko owinięte było papierowymi łańcuchami, które podkreślały, ze cały świat znajduje się w niewoli grzechu. Znajdująca się na szczycie gwiazda symbolizowała Gwiazdę Betlejemską, która wiodła Trzech Króli do szopki. Natomiast przy blasku płonących świeczek ogrzać mogły się duchy przodków, chcących być z rodziną w tym szczególnym czasie.
Choinka to zwyczaj, który przyszedł do nas w XIX w. z Niemiec. Wyparła ona polską podłaźniczkę, czyli jodełkę, którą zawieszano na suficie wierzchołkiem w dół, mającą chronić domostwo przed czarami złymi duchami.
W wigilię należało wstać wcześnie, jednak nie powinno się nikogo budzić, każdy musiał sam pilnować tego, aby nie wylegiwać się zbyt długo w łóżku. Punktualność tego dnia była przestrzegana aż do przesady.
W wigilię nie można było prać ani rozwieszać bielizny (a wcześniej powieszoną należało zdjąć przed 24 grudnia)- dawniej łączono to z groźbą śmierci, któregoś z domowników. Zakaz ten dotyczył przeważnie ciężarnych kobiet- gdyby zrobiły pranie, mogłyby urodzić ułomne dzieci. Nie wolno było rąbać drewna czy wbijać gwoździ, ponieważ w następnym roku mogło to skutkować bólami głowy czy zębów.
24 grudnia w rogu izby, w której spożywano kolację stawiano snop żyta tzw. dziaducha- miało to gwarantować pomyślność i obfite plony w nadchodzącym roku. Bogactwo zapewniało podrzucanie śmieci sąsiadom. Ponadto starano się też niczego nie pożyczać, bo mogło to oznaczać wyniesienie szczęścia z domu.
Przygotowywanie potraw wigilijnych było zajęciem kobiet. Liczba dań na stole nigdy nie była przypadkowa. Kiedyś istniało przekonanie, że powinna być ona nieparzysta, jednak zazwyczaj pojawiało się 7 dań- czyli tyle ile jest dni w tygodniu, bądź 12- ponieważ tylu było apostołów i tyle jest miesięcy w roku. Na stołach obowiązkowa była siemieniotka, czyli zupa z siemienia lnianego, którą podawano na słodko, z dodatkiem kaszy jagalnej. Według ludowych wierzeń miała ona chronić przed świerzbem i wrzodami. Obowiązkowa była także moczka- przecierana ze startych warzyw i bakalii z dodatkiem startego piernika, zupa grochowa, groch z kapustą i grzybami czy postne gołąbki z kaszą. Przed I Wojną Światową ryba na wigilii była rzadkością, dopiero później weszła do kanonu świątecznych potraw. Wiele lat temu przed kolacją, rodzina dzieliła się chlebem, tradycja łamania się opłatkiem pojawiła się dopiero w latach 30-tych ubiegłego wieku.
Podczas posiłku nie wolno było wstawać od stołu, ponieważ wróżyło to nieszczęście albo śmierć w rodzinie. Należało skosztować wszystkich wigilijnych potraw, gdyż pominięcie choć jednej było zwiastunem tego, że odniesie się jakąś porażkę. Przed I Wojną Światową zdarzały się na Opolszczyźnie przypadki że do izby wprowadzano krowę, aby towarzyszyła przy wieczerzy, bo jak mawiano: Krowa była dla nas wszystkim co my mieli. My ją szanowali jako człowieka.
To obrzęd, który na przestrzeni lat uległ największym przeobrażeniom. Kolędnicy rozpoczynali swoją działalność 26 grudnia (na św. Szczepana). Ludność autochtoniczna praktykowała chodzenie z szopką, którą nieśli trzej królowie, natomiast ludność napływowa kultywowała przyniesioną ze sobą tradycję chodzenia z gwiazdą, turoniem, kozą i wystawiania Herodów, czyli ludowych przedstawień bożonarodzeniowych, podczas których chodzono po całej wsi od domu do domu, śpiewano kolędy i składano życzenia. Na Śląsku Opolskim istniał zwyczaj przebierania się kolędników. Tu pastuszkowie na swe wierzchnie ubrania nakładali długie, białe koszule, opasane w pasie. Przez piersi przewieszali wstęgę z kartonu, oklejoną kolorową bibułką i gwiazdkami. Na głowę wkładali kolorową kartonową koronę, zaś w ręce trzymali kij przypominający pastorał. Pastuszkowie bywali też ubrani w kożuchy wywrócone sierścią na zewnątrz i opasane powrósłem, a na głowie nosili baranie czapki.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze