Z chowu klatkowego czy z wolnego wybiegu? Od szczęśliwych kur czy fermowe? A może te z kwasem Omega-3 zachwalane przez producenta? Wybierając jajka, zwróćmy uwagę na ich oznakowanie - stempelek na skorupce. Jego pierwsza cyfra mówi o tym, w jakich warunkach trzymana była kura, która jajo zniosła. "0" to chów ekologiczny, kury mogą chodzić po polu. 1 - chów wolnowybiegowy (kury siedzą w kurniku, ale są z niego wypuszczane "na spacer"), 2 - chów ściółkowy (kury są zamknięte w kurniku, ale chodzą tam swobodnie po słomianej ściółce), 3 - chów klatkowy (kury siedzą całe życie stłoczone w klatkach, są karmione i pojone automatycznie).
Dalej następują dwie litery oznaczające kraj pochodzenia jaja (PL - jajka polskie) i osiem cyfr pozwalających zidentyfikować pochodzenie jaja jeszcze dokładniej - dwie cyfry kodu powiatu, dwie kolejne - województwa, cztery ostatnie to numer firmy w województwie i zakres jej działalności.
W naszych sklepach dominują jaja z chowu klatkowego, tzw. trójki. Kury w takiej hodowli nigdy w swoim życiu nie opuszczają klatki, siedzą w niej dramatycznie stłoczone (dyrektywa unijna "zapewnia" kurze 750 cm kw. miejsca - czyli nieco więcej niż powierzchnię dwóch kartek w zeszycie). Stąd też przeciwko takim warunkom hodowli mocno protestują obrońcy praw zwierząt.
- Jajka to sztandarowy produkt świąteczny. Jeżeli mamy wybór, to kupujmy jajka ekologiczne. Dlatego, że mają zdecydowanie lepszy skład - mają na przykład więcej kwasów tłuszczowych z rodziny Omega-3, które obniżają cholesterol. One będą działały inaczej niż "trójki" - mówi Joanna Gruszka, dietetyk kliniczny z Opola.
- Patrzmy nie tylko na nasze zdrowie, ale bądźmy też świadomymi konsumentami. Zwracajmy uwagę na to, w jakich warunkach powstają produkty, które kupujemy. "Zerówki" i "jedynki" to jajka, które warto wybierać - mówi Agnieszka Pocztarska, wydawca serwisu Czytamy Etykiety.
Co ważne, inspekcja handlowa w sposób rutynowy, co roku kontroluje jakość oznakowania jajek. Podczas badań zastrzeżenia inspektorów najczęściej wzbudzają nieprawidłowe oznakowania oraz niewłaściwa waga. Jak informuje Departament Inspekcji Handlowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, jeden z kontrolowanych producentów oferował "jaja ziołowe", co więcej - na opakowaniu widniał obrazek łąki. Mogło to sugerować konsumentom, że kupują jaja z wolnego wybiegu, tymczasem - był to chów klatkowy. Ponadto producenci wyróżniali swoje produkty, przypisując im właściwości, które mają wszystkie jaja spożywcze. Przykładowo: stosowali hasła marketingowe, które informowały o tym, że sprzedają "świeże jaja bez GMO", "bez sztucznych barwników" czy "wolne od antybiotyków".
Okazuje się też, że w jajkach rozmiarówka bywa podobna do tej z sieciowych sklepów z ubraniami. Jak wynika z kontroli UOKiK, zdarza się, że jajka oznaczane jako XL są tylko wielkości L. A te przedstawiane jako L to w rzeczywistości rozmiar M.
Na świątecznym stole powinny się również pojawić kiełbasy, uznawane za najstarszy i najbardziej tradycyjny polski przysmak wędliniarski.
- Jeżeli wybieramy szynki czy kiełbasy, to powinny one mieć jak najwięcej mięsa, najlepiej sto procent. Im więcej mięsa, tym mniej dodatków. Bywają parówki, które mają 20 proc. mięsa, czy szynki, które mają 50 proc. mięsa. Szkoda na nie wydawać pieniądze. Stawiajmy na jakość - mówi Joanna Gruszka.
Warto kupić mięso w masarni czy wędliniarni, w której sztuki są ubijane. Wówczas mamy gwarancję, że jest to mięso świeże, od naszych rolników. Takie wyroby są droższe niż w marketach, ale znamy ich pochodzenie. Kolejna sprawa to nastrzykiwanie mięsa.
- W marketach mamy mięso mocno faszerowane, po to, by zejść z ceny. My, lokalni producenci, tego nie robimy. Jeśli chodzi o wędliny, to na starcie trzeba się zastanowić, ile pieniędzy chcemy wydać. By wyprodukować kilogram szynki potrzebujemy ponad kilogram mięsa. Szynki kosztujące poniżej 20 zł to szynki wysokowydajne, gdzie procenty tzw. nastrzyku są duże, a wewnątrz mamy całą tablicę Mendelejewa. Jeżeli chcemy szynkę dobrą, zdrową, wędzoną to musimy zapłacić więcej. Produkt tradycyjny i dobry kosztuje - mówi Dawid Golomb z masarni "Golomb" w Szczedrzyku, dodając: - Na święta lepiej kupić mniej, ale lepszego produktu. Kiełbasa musi kosztować co najmniej 15 złotych, bo wszystkie tańsze - śląskopodobne i krakowskopodobne tylko nazwą nawiązują do prawdziwych kiełbas. Nasza masarnia specjalnie na święta produkuje białą kiełbasę, drobno mieloną z dodatkiem cytryny i mleka, według tradycyjnej receptury. To kiełbasa, którą przygotowuje się na patelni, na maśle i podczas smażenia obraca dwa razy.
- Kiełbasa biała ze wszystkich wędlin jest najbardziej bezpieczna, bo jest to produkt niepeklowany. W porównaniu do na przykład kiełbasy śląskiej nie zawiera azotanów i azotynów, które poprawiają barwę produktu. Bez tych dodatków ta kiełbasa jest jednak mniej stabilna biologicznie, w związku z tym trzeba pamiętać, by zbyt długo nie przechowywać jej w lodówce. Można ją po prostu zamrozić. Kiełbasa biała jest przygotowana z półtuszy i ma naturalne dodatki, jak majeranek czy czosnek, które podnoszą jej wartość odżywczą i zdrowotną - mówi dr Joanna Kobus-Cisowska z katedry technologii żywienia człowieka Wydziału Nauk o Żywności i Żywieniu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Najbardziej znaną z wielkanocnych zup jest oczywiście żur. Domowy zakwas na żurek potrzebuje jednak ok. 4-5 dni. Jeśli nie chcemy sami robić zakwasu albo nie mamy na to czasu, to pozostaje nam wizyta w sklepie.
- Unikajmy kupowania żuru z torebki z dodatkową chemią. Na rynku jest wiele dobrych zakwasów, które charakteryzują się krótką listą składników. Na ich bazie ugotujemy zdrową i smaczną zupę - mówi Agnieszka Pocztarska.
Popularnym dodatkiem do wędlin, ale i też ważnym składnikiem sałatek jest majonez. Najlepszym rozwiązaniem jest zrobienie go w domu z jajek, oleju, musztardy, soku z cytryny, octu winnego i przypraw (sól, pieprz). Majonez przygotowany własnoręcznie ma ogromną zaletę - znamy dokładnie jego składniki.
- Wybierając majonez ze sklepu, eliminujmy wszystkie produkty, które mają więcej składników niż sześć wymienionych. Wszystkie dodatki zasadowo-wapniowe, gumy ksantowe czy skrobia to rzeczy, które są zbędne w tym produkcie. Z takich majonezów powinniśmy rezygnować - twierdzi Agnieszka Pocztarska.
Jak dodaje, takich majonezów z krótkim składem jest wiele, najczęściej jednak są produkowane przez mniej znane marki.
- Święta wiążą się często z przejadaniem, dlatego warto zwrócić uwagę na majonezy o obniżonej zawartości tłuszczu - mówi dr Joanna Kobus-Cisowska.
W koszyczku wielkanocnym i na świątecznym stole nie może też zabraknąć chrzanu. Jest on symbolem pokazania goryczy męki Chrystusa. To jeden z obowiązkowych punktów na świątecznej liście zakupów. Nie każdy chrzan ma jednak dobry skład. Zdarzają się i takie produkty, które mają nawet kilkanaście składników, m.in. konserwantów i zagęstników. Na co powinniśmy zwrócić uwagę przy jego wyborze?
- Chrzan tarty to produkt, który wymaga naprawdę bardzo niewielu składników: chrzan (korzeń chrzanu), woda, ocet, cukier i cytryna. Tutaj wielkiej filozofii nie ma. Pamiętajmy jednak, że jeśli wybierzemy chrzan z krótką listą składników, to może on nie mieć ładnego koloru. Bo konserwanty powodują, że chrzan pod wpływem powietrza nie czernieje - mówi Agnieszka Pocztarska.
Z kolei wybierając masło, nie tylko do świątecznych wypieków, pamiętajmy, że w sklepach znajdziemy produkty różniące się zawartością tłuszczu. Nazwy "Osełka", "Miksełko", "Ekstra do smarowania" mogą mylnie sugerować, że jest to masło. Szukajmy wówczas na etykiecie informacji o zawartości tłuszczu mlecznego. Bo masłem są tylko te produkty, które zawierają minimum 80 proc. tłuszczu mlecznego i ani grama roślinnego. Dozwolone dodatki to jedynie beta karoten oraz sól.
Na półkach znajdziemy też "masło o zawartości 3 tłuszczu" (powinno zawierać od 60-62 proc. tłuszczu mlecznego), margarynę (składa się przede wszystkim z tłuszczu roślinnego, może zawierać nie więcej niż 3 proc. tłuszczu mlecznego) i "masło roślinne" (w rzeczywistości jest to margaryna, nazwa "masło roślinne" jest stosowana w Polsce od lat 70.).
- Kupujmy masło. To produkt nieprzetworzony. W margarynie mamy dużo dodatków i tłuszcze trans, które podnoszą poziom cholesterolu i działają prozapalnie - mówi Joanna Gruszka.
- Powinniśmy też zwrócić uwagę na markę producenta masła. Z drugiej strony ten produkt nie wymaga wielu składników i dodatkowych chemicznych substancji konserwujących. Sprawdza się w tym momencie reguła krótkiego składu, opartego na śmietanie. Nic dodatkowego nie jest potrzebne do jego wytworzenia - mówi Agnieszka Pocztarska.
- Masło jako tłuszcz zwierzęcy jest nośnikiem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, które powinniśmy dostarczać z dietą. Pamiętajmy, by je przechowywać bez dostępu światła, ponieważ zawarte w nim witaminy są nieodporne na promienie słoneczne - podkreśla dr Joanna Kobus-Cisowska.
Wielkanocy zawsze towarzyszą słodkie wypieki. Do dziś te święta kojarzą się z kilkoma przynajmniej gatunkami ciast, na czele z drożdżowymi babami, często oblewanymi lukrem. Wiele rodzin z braku czasu decyduje się na zakup już gotowych wypieków. To dobra decyzja?
- Generalnie wychodzę z założenia, że słodkiego powinniśmy jeść jak najmniej. Ograniczmy świąteczne ciasto do kawałka, maksymalnie dwóch dziennie. Nie konsumujmy od razu pół blachy. Jeśli mamy w okolicy sensowną piekarnię i wiemy, że ciasto jest tam pieczone w sposób tradycyjny z dodatkiem zwykłych składników, a nie tłuszczów piekarniczych czy cukierniczych, to możemy je kupić - mówi Joanna Gruszka.
- Do naszego serwisu ludzie bardzo często przesyłają etykiety ciast, które zakupili w dużych hipermarketach. Lista składników takich produktów jest naprawdę bardzo długa i to jest przerażające. Tymczasem, by zrobić ciasto w domu, wystarczy pięć składników na krzyż: masło, mąka, cukier, jajka i drożdże. To nie jest skomplikowana sprawa. Wiem, że wszyscy się śpieszymy przed świętami, ale jeśli chcemy zadbać o swoje zdrowie i zdrowie najbliższych, to poświęćmy trochę czasu i upieczmy coś w domu - komentuje Pocztarska.
Podczas świąt na stole pojawiają się też różne napoje. Pamiętajmy, że sok to produkt wytworzony wyłącznie z owoców lub warzyw, soku zagęszczonego i bez dodatku wody. Maksymalna zawartość cukru może wynieść w nim 150 g/l. Z kolei nektar to mieszanka soku, wody i cukru lub miodu. Do soków i nektarów nie można dodawać konserwantów czy barwników. Natomiast napój zrobiony jest z soku, wody i cukru, jednak z reguły zawiera mniej soku niż nektar i może zawierać konserwanty.
- Zwracajmy uwagę na to, by soki nie były z koncentratu, tylko świeżo wyciskanych owoców. Nie wybierajmy wielokrotnie przetwarzanych produktów. Każdy taki proces powoduje przedłużanie produkcji i wymaga kolejnych konserwantów i dodatków. Wybierajmy te najświeższe, a najlepiej pijmy wodę, bo jest najzdrowsza - mówi Agnieszka Pocztarska.
W tym przypadku również czytajmy etykiety, ponieważ dosyć częstą praktyką stosowaną przez producentów jest ozdabianie głównej strony opakowania wizerunkami tylko wybranych owoców, które wchodzą w skład produktu. Np. nektar ze zdjęciem czarnej porzeczki może być mieszanką soków porzeczkowego i jabłkowego, a sok z wizerunkiem wiśni bywa sokiem wiśniowo-winogronowym.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze