Polityka i cenzura na festiwalu w Opolu to żadna nowość. Najwyżej Kurski znów zostanie wygwizdany

W PRL ofiarami cenzury padali wszyscy.

>> Agnieszka Osiecka musiała na przykład zmienić w 'Okularnikach' zdanie: 'Potem żyją na wsi w mieście za te polskie tysiąc dwieście'. Cenzorzy uznali, że jak na Polskę Ludową to za niskie wynagrodzenie.

>> Innym razem Jan Stanisławski miał śpiewać piosenkę 'Z jednej strony śmiech szalony, z drugiej gorzkie łzy'. Ale w PRL- u nie było miejsca, ani dla szaleństwa ani dla łez, cenzorzy nie wiedzieli więc co zrobić, a artysta cierpiał katusze za kulisami, bo decyzja czy może wystąpić czy też nie odwlekała się w nieskończoność.

ROMAN ROGALSKI

>> Skecze Bohdana Smolenia i Zenona Laskowika zasługują na osobny rozdział w historii festiwalu również dlatego, że tych dwóch panów przyprawiało cenzorów o palpitacje serca. W Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu można zobaczyć oryginalny scenariusz skeczu 'Z tyłu sklepu', na który poprawki naniosła cenzura. Artyści nie uwzględnili ani jednej.

Tey zaprezentował skecz niewiele ponad miesiąc przed wybuchem pierwszych strajków i powstaniem Solidarności. Program nie był jednak transmitowany na żywo. Jak opisuje to Jarosław Wasik, dyrektor Muzeum Polskiej Piosenki- po koncercie ówczesna szefowa rozrywki w TVP powiedziała reżyserowi koncertu: 'Bardzo wam gratuluje, ale wiesz...' na co ten miał zapewnić, że jego widowisko pójdzie w telewizji zaraz po rewolucji. Telewizja pokazało go w październiku, a powtórzyła w grudniu- specjalnie dla górników.

Festiwal w Opolu w 1989 r. odbył się ledwie dwa tygodnie po miażdżącym zwycięstwie 'Solidarności' w pierwszych częściowo wolnych wyborach. Nikt nie wiedział dokładnie, jaka będzie Polska za tydzień, za miesiąc, w następnym roku. I wtedy na scenę wyszedł Tilt, a Tomasz Lipiński zaśpiewał: 'Jeszcze będzie przepięknie, jeszcze będzie normalnie'. Opole było powszechnie uważane przez nową generację muzyków, za przeżytek, przypinano mu etykietkę obciachu. I nagle wydarzył się ten koncert. Byłam wtedy na widowni i dosłownie czułam, jak wśród publiczności emocje rosną do niewyobrażalnych rozmiarów. Kiedy na scenę wyszedł Tomek Lipiński i zaczął śpiewać tę w gruncie rzeczy prostą piosenkę, po prostu zaczął rządzić tłumem w amfiteatrze - opowiada Maria Szabłowska, dziennikarka radiowa i telewizyjna.- Kiedy Tomek śpiewał, że jeszcze będzie przepięknie i że będzie normalnie, chyba wszyscy poczuli ulgę, nadzieję. W amfiteatrze było czuć ogromne wzruszenie. Pomyślałam sobie wtedy, że to niesamowite, ile można zdziałać jedną piosenką- dodaje.

Na tym samym festiwalu Ryszard Rynkowski błysnął piosenką 'Wypijmy za błędy', której także przypisywano polityczną interpretację.

W wolnej Polsce z festiwalem było jednak coraz gorzej, a decyzje polityczne władz TVP i polityczne gesty wykonawców lub publiczności również nie należały do rzadkości.

W historii festiwalu bywali politycy, którzy lubili się w Opolu na widowni pokazać. Kierowały się na nich wszystkie obiektywy, siadywali zawsze w przednich rzędach, ale kiedy trzeba było wstawali, klaskali i podrygiwali jak cała reszta amfiteatru. Prym wiedli w tym zwłaszcza politycy SLD. Ale kiedy pokazywali się na scenie, albo w TVP, to w amfiteatrze można było usłyszeć gwizdy. I to niezależnie od opcji politycznej.

Boleśnie przekonał się o tym szef TVP Jacek Kurski, którego w zeszłym roku nie tylko wygwizdano, ale wręcz zagłuszono. Żeby zminimalizować to wrażenie, organizatorzy wyłączyli mikrofony efektowe, które zbierają to, co się dzieje na widowni, ale i to nie bardzo pomogło. Na dodatek zamiast stać z uśmiechem przyklejonym do twarzy Kurski stwierdził, że te gwizdy to aplauz, bo w niektórych krajach tak się go właśnie okazuje, a w Opolu- wiadomo- część widowni to cudzoziemcy. To rozwścieczyło publikę już bez reszty. Nie pomogła Kurskiemu nawet orkiestra, która dostała polecenie, by grać krótki motyw festiwalowy aż gwizdy ucichną. Nie ucichły.

Wygwizdanie Jacka Kurskiego było tylko 'kropką nad i' zeszłorocznego festiwalu w Opolu. Wcześniej na kultowej scenie amfiteatru występował Kuba Sienkiewicz, który w piosence Kiler dorobił nową, polityczną zwrotkę. Nietęgie musiały być miny decydentów TVP, kiedy artysta zaczął śpiewać:

'Już tylko Kiler,
Polska w ruinie
Siedzę na minie
Kiedy to minie?
Same zakręty
Kiler wyklęty
Kiler skazany
Na dobre zmiany
Czy to dla sportu
Lepszego sortu
w tej kategorii
nowej historii
jak naród Polan
powstaje z kolan
i łuk triumfalny'

Po występie artysta tłumaczył:- Ta piosenka ma otwarty charakter i kiedy mam okazję dorzucam do niej kolejne trzy grosze. Tym razem nie mogłem się oprzeć. Aluzja mam nadzieję była czytelna dla publiczności. Chciałem podkreślić, że jeśli człowiek nie ma wyboru, to jest skazany. W tym przypadku skazany na dobre zmiany. Nie podoba mi się sposób uprawiania polityki w Polsce i postanowiłem o tym zaśpiewać.

Rok temu w Opolu pod amfiteatrem pływała również łódka ciągnąca napis "Beata, drukuj", pod wejściem protestowali przeciwnicy powiększenia Opola, a ochrona w obawie przed nimi oraz przed KOD-em odbierała widzom biało- czerwone chorągiewki, z którymi chcieli wejść do amfiteatru. Uzasadnienie tego było kuriozalne: ochroniarze przekonywali, że w opolskim amfiteatrze...nie ma miejsca dla politycznych akcentów.

Władza PiS ma w ogóle mało subtelne zakusy na opolski festiwal. Na artystyczną wolność nie było miejsca również w tzw. IV RP, kiedy to opolski kabareton przygotowywał nie kto inny jak Marcin Wolski ( autor żenujacej szopki noworocznej). największe obawy wiązały się z przeżywającymi szczyt swojej popularności kabaretami, toteż tych nieprzychylnych nie przychylnych koalicji PiS-LPR-Samoobrona po prostu nie zaproszono. Do historii przeszedł natomiast żenujący występ Andrzeja Rosiewicza z refrenem 'Wystarczy cztery Ziobra, a Polska będzie dobra'. Występ spotkał się rzecz jasna z gwizdami. A to był dopiero początek nieszczęść. Zażenowana publiczność w końcu wyszła z amfiteatru, a operatorzy TVP biegali między pustymi ławkami by móc pokazać w telewizji choć kilka zbliżeń jakiejś bardziej zbitej grupy ludzi, tak żeby mit 'wspaniałej opolskiej publiczności' się utrzymał. Telewidzowie nie mogli zauważyć, że opolanie wyrazili swoją opinię o tym kabaretonie... nogami. Amfiteatr był niemal pusty.

Niespodziewanie na tym samym kabaretonie Krzysztof Piasecki i Andrzej Rywiński zaśpiewali piosenkę o 'jądrkach Leppera', nawiązującą dość jasno do seksafery, która była początkiem końca IV RP. Piosenka śpiewana na nutę 'guantanamera' była aż nadto dosłowna, ale wyłamywała się z miałkości kabaretonu w 2007 roku. Niestety, w amfiteatrze zostało już niewiele osób, by ten występ zobaczyć.

Przez lata o 'zapisach na poszczególnych artystów' w mediach publicznych mówił Paweł Kukiz- muzyk, a dziś polityk. Kukiz uwazał się za ofiarę takich zapisów. Tak samo myslał o sobie Jan Pietrzak, który ostatnie grand prix w opolskim amfiteatrze dostał właśnie w 2007 roku, za czasów IV RP, a w czerwcu planuje wielki festiwalowy come back. Na opolskiej scenie zabraknie jednak Kayah, której na festiwalu nie chciał prezes TVP Jacek Kurski bo Kayah 'chodzi na marsze KOD i czarne protesty'. W ramach sprzeciwu wobec cenzury na festiwalu w Opolu nie pojawi się też Kasia Nosowska.

Opole 2017 znów będzie więc polityczne.