Opolski historyk analizuje. Broń w "Gwiezdnych wojnach" ma ziemski rodowód

Gdy w 1977 roku "Nowa nadzieja", czyli czwarty, a pierwszy zrealizowany odcinek "Star Wars" wchodził na ekrany, były to czasy, gdy w kinie spod znaku SF niepodzielną władzę sprawowali modelarze. Wyobraźnia twórców nie mogła natomiast korzystać z internetu, bo go po prostu wtedy nie było. Inspiracji szukano więc wśród rzeczy bardziej namacalnych. No i zapewne pewną rolę grały przecież koszty - skoro w magazynie rekwizytów walały się setki egzemplarzy różnej filmowej broni, to wystarczyło przynieść ją modelarzom. I tak w skrócie powstała broń "z odległej galaktyki".

Sam byłem zresztą wtedy modelarzem, jak wielu chłopaków zafascynowanym militariami II wojny światowej, i gdy z wypiekami na twarzy oglądałem "New Hope" zauważyłem od razu pewien znajomy element. Ale że akcja biegła tak szybko i zupełnie co innego pobudzało wyobraźnię, szczegół poszedł w zapomnienie. Podejrzenie zamieniło się jednak w pewność, gdy na początku mojej ulubionej części - czyli "Imperium kontratakuje" - nagle na ekranie mignął mi niemiecki karabin szturmowy.

Czułem wtedy dumę z własnej wiedzy, ale i także rozczarowanie takim pójściem na łatwiznę. Potem okazało się, że takich skrótów było o wiele więcej. Zacząłem więc przyglądać się nie tylko zresztą "Gwiezdnym wojnom", szukając różnych rekwizytorskich skrótów i wpadek. Wierzcie mi, jest tego masa.

Debiut ziemskiej broni wypadł już w pierwszych ujęciach "Star Wars", w scenie szturmu Imperialnych na statek kurierski z księżniczką Leią. Pamiętacie - załoga statku szykowała się do obrony: zbliżenia na twarze, fikuśne hełmy (ale to nic w porównaniu ze strojami szturmowców, którzy pokażą się za chwilę). Padają drzwi i zaczyna się walka, a w niej po obu stronach... ziemska broń.

Ale zacznijmy od innego, wręcz kultowego uzbrojenia, które kilkanaście scen później - z hukiem, a raczej błyskiem - wkracza na scenę, jako osobista broń Hana Solo - filmowy blaster DL-44 będzie mu zresztą towarzyszył przez kolejne trzy odcinki, będąc elementem charakterystycznym i w zasadzie nieodłącznym dla tej postaci jak dla rycerzy Jedi ich miecze.

Samo słowo "blaster" także wymagałoby językowego wyjaśnienia i obróbki od strony literatury SF, ale na nasze potrzeby wystarczy, że znaczy tyle, co "miotacz". Plazmy, rzecz jasna.

Wróćmy do tamtej sceny i przypomnijmy sobie, jak to było. Han popija jakiś drink w kantynie pilotów w Mos Eisley na planecie Tatooine - tak nawiasem mówiąc, nie zastanawiało was nigdy, że oprócz Coruscant to pozostałe planety w uniwersum "Gwiezdnych wojen" składają się w zasadzie tylko z jednego miasta? Solo - jak pamiętamy - miał na pieńku z mafiozem Jabbą Huttem, jego zleceniodawcą, dla którego przemycał przez imperialne kordony celno-podatkowe jakieś towary. Ostatniej partii nie dostarczył, bo - jak twierdzą jedni - stchórzył, a inni, że ratował własną skórę.

Jak by nie było - głowa Solo stała się nagle coś warta i jeden z amatorów łatwego zarobku przydybał Solo w kantynie tuż po tym, jak załatwił sobie lukratywny lot z Lukiem Skywalkerem i resztą na Alderaan. Solo załatwił sprawę w sposób, który Harrison Ford pokazał także w "Poszukiwaczach zaginionej Arki" - po prostu zastrzelił intruza w iście westernowy sposób strzelając spod stołu, używając wspomnianego blastera DL-44, czyli przeróbki słynnego na początku XX wieku, ale w zupełnie innej galaktyce i na zupełnie innej planecie, pistoletu znanego jako Mauser C96.

Broń ta na naszej planecie obrosła wieloma legendami i wśród żołnierzy była bardzo popularna, więc w pełni zasłużyła na nową legendę w "Gwiezdnych wojnach". W końcu II wojny światowej amerykańscy G.I. polowali wręcz na jej egzemplarze, by przywieźć za ocean cenne i kosztowne wojenne pamiątki. Do dziś na rynku kolekcjonerskim dobrze zachowane egzemplarze z drewnianą kaburą, która mogła służyć za kolbę, osiągają zawrotne ceny - w Polsce, pozbawiony cech bojowych, pistolet bez kabury kosztuje ponad 5 tys. zł. A zresztą - taki sam, podarunek od Czernousowa, nosił przy boku filmowy Janek Kos?

C96 miał dwie charakterystyczne cechy - długą lufę i pudełkowy magazynek przed spustem, a nie jak w 99 procentach innych pistoletów schowany w uchwycie, który strzelec obejmuje dłonią. Tej pierwszej cechy nie widać w "Star Wars" - lufę skrócono, dodając do niej kosmiczne elementy wraz z optycznym celownikiem, zaś magazynek prezentuje się dość wyraźnie w wielu scenach wraz z gruszkowatym chwytem.

Zresztą wprawne oko dostrzeże jeszcze kilka anachronicznych elementów, które do kosmicznej broni mają się nijak. DL-44 czasem używa także Luke Skywalker i w kilku ujęciach da się zauważyć? ramkowy celownik nad oryginalnym zamkiem pistoletu oraz kurek służący w oryginale do zbijania iglicy, lecz w blasterze raczej zbędny.

Twórcy pierwszych realizowanych odcinków sagi chyba mieli jakiś sentyment do europejskiej broni. Doszedłem do takiego wniosku po latach, uważniej wpatrując się we wspomniany odcinek "Imperium kontratakuje", gdzie mroźna planeta Hoth miała dać rebelii kryjówkę. No i może by tak się stało, gdyby nie obsesja Dartha Vadera odszukania Luka Skywalkera.

Dochodzi więc do bitwy w arktycznej scenerii. Kroczą majestatyczne AT-AT, myśliwce atakują, żołnierze rebelii bronią ostatnich pozycji. Słowem - dużo się dzieje, gdy nagle w rękach kilku statystów widać Sturmgewehr StG 44. Za tą groźnie brzmiącą nazwą nie kryje się żaden imperialny produkt, bo nie przypuszczam, by twórcy filmu byli aż tak bardzo wyrafinowani, by przenieść grozę broni III Rzeszy, w pewnym sensie przecież także imperium, w realia "Gwiezdnych wojen".

Niemniej StG 44 to kolejna niemiecka legenda z dziedziny uzbrojenia. Zresztą miałem okazję, między innymi w Muzeum Powstania Warszawskiego, wziąć do rąk zachowane egzemplarze tej broni i mogę spokojnie przyznać, że do dziś robią duże wrażenie, zwłaszcza na kimś, kto jest pasjonatem tego tematu.

Sturmgewehr, znany także pod wcześniejszym oznaczeniem MP-43, to broń, która wyznaczyła trendy konstrukcyjne na drugą połowę XX wieku. Niektórzy wręcz utrzymują, że najbardziej morderczy karabin wszech czasów, czyli Kałasznikow, jest radziecką kopią niemieckiego karabinka szturmowego. Fakt - podobieństwo zewnętrzne jest uderzające, a jako ciekawostkę można podać, że obok wspomnianego "kałacha" StG jest do dziś używany w różnych lokalnych konfliktach. Ostatnio widziano go w Syrii.

Powróćmy jednak na planetę Hoth. Obrońcy rebelianckiej bazy biegają rzecz jasna ze zmodyfikowanymi w rekwizytorni egzemplarzami niemieckiej broni. Przede wszystkim bez charakterystycznych łukowych magazynków, które byłyby właśnie zbyt charakterystyczne i zbyt "ziemskie".

Rzecz jasna nazwano je po kosmicznemu - blastery A-295, obudowano je gwiezdnymi gadżetami - obowiązkowym celownikiem optycznym i strzelają teraz nie nabojem pośrednim Kurzpatrone 43 lecz ładunkami plazmy. Mało skutecznymi jak się okazuje, bo na Hoth rebelia przegrała.

Kariera Sturmgewehra nie zakończyła się na Hoth. W uniwersum "Gwiezdnych wojen", które tworzy nie tylko sześć kanonicznych odcinków filmowych z wytwórni Lukasa, ale przede wszystkim kilkaset pozycji książkowych (niektóre naprawdę niezłe) występuje jego odmiana DLT-20A, której konstruktorzy połączyli pozbawiony lufy karabinek z perforowaną, blaszaną osłoną lufy amerykańskiego karabinu maszynowego Browning M1919.

Zaś sam A-295 powrócił w czasie bitwy o Endor ("Powrót Jedi"), ale już w odmianie na wskroś amerykańskiej. Tym razem rekwizytorzy przebudowali współczesny nam, standardowy karabinek piechoty USA z licznej rodziny znanej jako M4/M16.

Wróćmy jednak do wspomnianej na początku sceny szturmu na statek kurierski i przenieśmy się na ciemną stronę mocy, bo pora na ostatniego przedstawiciela niemieckiej myśli konstrukcyjnej. W jego przypadku twórcy sagi uznali, że wygląda tak futurystycznie, że nie trzeba mu niczego obcinać czy dokładać.

Poznajcie zatem ciężki blaster DLT-19, jedną z kilku standardowych broni imperialnych szturmowców, czyli niemiecki Maschinegewehr 34 - typowy karabin maszynowy początku II wojny światowej. Najłatwiej można go zaobserwować w scenie przeszukiwania pustyni wokół kapsuły ratowniczej, którą roboty R2D2 i 3PO uciekły ze statku kurierskiego ? długa, czarna broń to właśnie ziemskie MG 34.

Drugim podstawowym ciężkim uzbrojeniem żołnierzy imperium jest T-21. Tym razem twórcy filmu porzucili konstruktorów niemieckich i zaufali Brytyjczykom, których reprezentantów jest w "Star Wars" naprawdę wielu. Wspomniany T-21 to broń jeszcze z I wojny światowej - zaadaptowany właściwie bez przeróbek lekki karabin maszynowy Lewis z charakterystyczną, pokaźnych rozmiarów rurą chroniącą lufę.

Broń, bez zdradzającego jej pochodzenie kolistego magazynka, także wyglądała na tyle futurystycznie, że nadawała się na złowieszcze uzbrojenie imperialnych. Widzimy ją w hangarze rebelianckiej bazy na Hoth, gdy szturmowcy ustawiają na trójnogu jakieś dziwne ustrojstwo, by ostrzelać Sokoła Millenium. Tym ustrojstwem jest właśnie Lewis.

Brytyjska myśl techniczna zapisała na kartach historii uzbrojenia wiele mniej lub bardziej udanych typów broni. Jedna z nich, w dwu odmianach, pochodząca z trochę zapomnianej wytwórni Sterling zawędrowała aż do "odległej galaktyki". Pistolet maszynowy L2 powstał jeszcze w latach II wojny światowej i w różnych wersjach używany jest do dziś, na przykład w Indiach.

W "Star Wars" występuje powszechnie - to podstawowa lekka broń strzelecka wojsk imperialnych pod nazwą E-11 - widać go wszędzie i w każdych rękach, bo rebelia także chętnie z niego korzysta.

Z kolei mniejszy pistolet - blaster DH-17 to także wspomniany Sterling, ale w jego przypadku rekwizytorzy byli bardziej brutalni i można go poznać w zasadzie tylko po chwycie dla dłoni. To on jest na stanie ochroniarzy "łamacza blokady" Tantive IV, którym w pierwszej scenie "New Hope" księżniczka Leia i dwa roboty uciekają przez krążownikiem Lorda Vadera.

Znawcy tematu zauważają, że w obu przypadkach przebudowy Sterlinga rekwizytorzy z Hollywood trochę pokpili sprawę, nie zasłaniając wyrzutnika łusek i charakterystycznego wycięcia, w którym porusza się rączka zamka.

Zaś bronią osobistą samej Lei jest w tej scenie SC X-30, czyli radziecki pistolet sportowy Wostok Margolin... Sam z niego strzelałem, oczywiście ołowianymi pociskami, gdy przed laty zapragnąłem zostać co najmniej mistrzem mojego miasta w strzelectwie.

Z kronikarskiego obowiązku trzeba jeszcze dodać, że w materiałach promocyjnych ?Star Wars?, lecz nie na ekranie, pojawił się jeszcze niemiecki karabin Mauser 98.

Gdy po latach wytwórnia Lukasa zdecydowała się na dokończenie opowieści, a w zasadzie na pokazanie, jak ona się zaczęła - na ekranie nie zobaczyliśmy wielu z opisanych powyżej broni. W zasadzie wszystko się zgadza - "Mroczne widmo", "Atak klonów" i "Zemsta Sithów" to początek sagi i broń powinna być także chronologicznie wcześniejsza.

Na ekranie widzimy zatem przede wszystkim uzbrojenie wykreowane elektronicznie. A ze starych znajomych - protoplastę DLT-19, czyli komputerowo przerobiony MG 34 na ciężki miotacz DC 15 w rękach żołnierzy republiki w "Ataku klonów". Rzecz jasna używają oni także E-11, który tym razem jest już w całości produktem komputerów graficznych.

Ziemskich nowości także jest mało. Najbardziej ekstrawaganckim pomysłem było chyba wykorzystanie futurystycznie wyglądającej broni, jaką jest pistolet maszynowy Calico M950, bardzo popularny zresztą wśród scenarzystów filmów akcji. Mieli go w rękach między innymi Sylwester Stallone czy Dolph Lundgren, a w kosmosie zaś nazywa się CR-2.

Także chyba tylko futurystycznym wyglądem można tłumaczyć zaangażowanie do filmów SF sportowych wiatrówek. Sadzę tak dlatego, że nie tylko statystujący Walther LPM-1, ale w ogóle ziemska broń sportowa charakteryzuje się oryginalnie modelowanymi uchwytami, które zresztą bardzo często są dostosowywane do indywidualnego kształtu i potrzeb konkretnego sportowca.

Oprócz wspomnianego Walthera (filmowy ELG-3A, broń ochrony Padme) w kosmos poleciał także kolejny przedstawiciel Niemiec - wiatrówka Feinwerkbau C55 jako blaster S5, broń powstańców na Naboo.

Przeglądając materiały reklamujące zbliżającą się premierę "Przebudzenia Mocy" przekonamy się, że Han Solo ma rękach stary, dobry DL-44. To jedyny na razie ukłon w stronę starych czasów. Oczywiście innej ziemskiej broni nie zabraknie na ekranie - zobaczymy przeróbkę niemieckiego karabinka Heckler & Koch G36 i prawdopodobnie słynnego pistoletu Glock. A na resztę - musimy jeszcze poczekać.