Jak lwica wyszła na spacer i postawiła na nogi antyterrorystów

Widok lwiątka, które leży na kolanach i prosi się, by je podrapać za uchem, to prawdziwa rzadkość. Jeszcze większa, jeśli lwiątko jest prowadzone na długiej smyczy. Ale właśnie takie obrazy przez kilka miesięcy były codziennym widokiem w opolskim ogrodzie zoologicznym.

Dowód to stare fotografie, na których widać, jak Ryksa zachowuje się jak typowy mały kociak, choć olbrzymie łapy nie pozostawiają wątpliwości co do tego, z kim ma się do czynienia.

W swoim archiwum odnalazł je właśnie Lesław Sobieraj, dyrektor zoo. Na opowieść o tym, jak ze swoim kolegą z pracy, Krzysztofem Kazanowskim, w biurze asystentów wychowywali małą lwicę, nie trzeba długo go namawiać. Na samo wspomnienie dyrektor szeroko się uśmiecha i zaczyna opowiadać: ? Czesława Stadnik-Dubiel, ówczesna dyrektor zoo, marzyła o stadzie lwów, dlatego postanowiła sprowadzić samicę do naszego samca Zulusa. Ryksa przyjechała do nas w 1991 roku z ogrodu zoologicznego w Zamościu, miała wówczas trzy miesiące ? mówi.
Ponieważ Ryksa tuż po urodzeniu została odrzucona przez matkę, była odchowywana w sposób sztuczny, czyli przez opiekunów, którzy ją karmili i opiekowali się nią. To spowodowało, że małe lwiątko szybko oswoiło się z obecnością człowieka, od którego domagało się także solidnej porcji pieszczot ? im częściej, tym lepiej.

Gdy przyjechała do Opola, zdecydowano, że nie może pójść do klatki, bo nie potrafi samodzielnie jeść. Z drugiej strony w zoo nie było wtedy zbyt dużo wolnych pomieszczeń dla zwierząt ? wówczas w ogrodzie dominował stary tryb zabudowy, czyli tradycyjne, betonowe obiekty z kratami.

Szybko zdecydowano, że najlepiej będzie, jeśli lwica, przynajmniej tymczasowo, zamieszka u swoich opiekunów, czyli w... biurze.

? Mieściło się ono nad budynkiem obecnie przeznaczonym do remontu. Na dole było akwarium i terrarium, natomiast administracja i asystenci, czyli m.in. ja z kolegą Kazanowskim, na górze. Na początku karmiliśmy Ryksę za pomocą smoczka. Dosyć ciekawą miała dietę, bo dostawała mleko, potem powoli przestawialiśmy ją na kaszki. Oczywiście jadła także mięso. Ryksa mieszkała w biurze, ale jak każde młode zwierzę potrzebowała przecież słońca, więc jak tylko mogliśmy zabieraliśmy ją na ogród ? opowiada dyrektor.
Spacer z lwicą po ogrodzie zoologicznym musiał wyglądać widowiskowo. Ryksa na początku swobodnie biegała po zoo, a gdy nieco podrosła, opiekunowie zakładali jej obrożę, do której przywiązywali długą linę i w ten sposób kontynuowali spacery. Ale lwica uwielbiała także zabawy z ludźmi ? do jej ulubionych należało bieganie za sznurkiem, na którego końcu była pętelka, czyli zabawa, która zna każdy właściciel kota.

Nie unikała także bezpośredniego kontaktu z opiekunami ? lubiła skoczyć na każdego z nich przednimi łapami i lizać, okazując w ten sposób dużą sympatię i chęć do dalszej zabawy. Bardzo lubiła pieszczoty, o które wręcz się upominała. A jak zostawała sama na noc w biurze, rozrabiała na całego, np. drapiąc wykładziny. Gdy pewnego razu ktoś nieopatrznie zostawił na noc na biurku zeszyt z dokumentacją hodowlaną, nad ranem nie było już czego zbierać.
? W pewnym momencie, gdy Ryksa miała około sześciu-siedmiu miesięcy, poczuliśmy, że jest coraz silniejsza, przez co zabawy z nią mogą być już troszkę niebezpieczne, np. lubiła złapać pyskiem za kolano, oczywiście nie robiła tym nikomu żadnej krzywdy, ale czuć było, że jest to już dość mocny uścisk. Miała też coraz bardziej ostre pazury. Dlatego też nasza pani dyrektor postanowiła, że trzeba umieścić ją w klatce. Z tego okresu, gdy bawiła się z nami, zachowały się tylko trzy zdjęcia ? uśmiecha się Sobieraj.

Na początku Ryksa zamieszkała w klatce samotnie. ? Musiała się odnaleźć w nowej sytuacji, dlatego nie wchodziliśmy do niej, nie bawiliśmy się z nią, czasami tylko pogłaskaliśmy przez kraty. W końcu przyjechała tutaj po to, by założyć lwią rodzinę, a nie być maskotką pracowników ? mówi Krzysztof Kazanowski, wicedyrektor zoo. Dopiero gdy samica miała blisko 1,5 roku, postanowiono połączyć ją z Zulusem. ? Ten proces trwał dość długo. Na początku sporo czasu ją obwąchiwał, a my sprawdzaliśmy, czy nie jest wobec niej agresywny. Trzeba wziąć pod uwagę, że lew jednym uderzeniem byłby w stanie tę samicę zabić ? podkreśla Kazanowski.
? Zulus miał wtedy siedem lat. Zaakceptował Ryksę, choć nie zawsze tak bywa wśród drapieżników, nie zawsze chcą się połączyć, zwłaszcza jeśli jedno ze zwierząt było odchowywane sztucznie. Gdy zamieszkali razem, próbowaliśmy jeszcze czasami Ryksę pogłaskać. Jak się ją zawołało, to podchodziła do ogrodzenia i łasiła się tak, że można ją było poskrobać za uchem, ale wtedy parę razy została przywołana do porządku przez Zulusa, który delikatnie pacnął ją łapą. To było ostrzeżenie, że nie powinna się zadawać z ludźmi. Rzeczywiście, od tego momentu mogliśmy wołać i wołać, Ryksa udawała, że nas nie zna? ? dodaje Lesław Sobieraj.
Ale to właśnie dzięki obyciu z ludźmi Ryksa uniknęła zastrzelenia. ? Akurat pojechałem na zjazd weterynarzy w Płocku, mieliśmy przerwę w obradach, postanowiłem włączyć radio. I słyszę jak RMF FM nadaje: W Opolu lew wyszedł z klatki i chodzi po ogrodzie. Natychmiast zadzwoniłem sprawdzić, co się tam dzieje, na miejscu był Krzysztof ? teraz o tych wydarzeniach Sobieraj opowiada z uśmiechem, ale przyznaje, że wtedy finał tej sytuacji mógł być różny, a widok lwa na zewnątrz klatki na pewno mroził krew w żyłach.

Okazało się, że pielęgniarz zostawił otwarte drzwi od klatki [opiekunowie właściwie nazywają je szyber, czyli zamknięcie, które przesuwane jest góra-dół ? przyp. red.], co spowodowało, że Ryksa wyszła na zewnątrz.

? Całe szczęście, że to była ona, a nie Zulus. Ryksa znała ludzi, a jej towarzysz nie był oswojony, więc finał mógłby być różny. Ale na miejsce i tak wezwano brygadę antyterrorystyczną, panowie mieli ostrą broń w gotowości ? relacjonuje Lesław Sobieraj.
? Chciałbym podkreślić, że zwierzęta nie uciekają z klatek czy wybiegów. To są oznaczone przez nich terytoria, na których czują się bezpiecznie, a wszystko poza tą sferą kojarzone jest z zagrożeniem. Wyjątkiem mogą być takie sytuacje, jak dźwięk petardy, szczekanie psa czy bójka w stadzie; to może spowodować, że będą próbowały uciec ? dodaje Krzysztof Kazanowski.

Wtedy najpewniej właśnie otwarte drzwi wywołały u Ryksy ciekawość. Powoli wyszła na zewnątrz, ale nie pokonała metalowej barierki dodatkowo otaczającej kratę w odległości ok. 1,20 m. Oprócz barierki, od odwiedzających ogród odgradzał ją jeszcze pas zieleni.

? Uszy miała położone po sobie, podkulony ogon, bardzo ostrożnie wszystko wąchała, zachowywała się bardzo niepewnie, była zdezorientowana ? opowiada Kazanowski, który niewiele się zastanawiając, wziął linę z zawiązanym na końcu supłem, i jak gdyby nigdy nic poszedł bawić się z Ryksą. Właśnie za pomocą jej ulubionej zabawki zwabił lwicę do klatki. ? Gdyby była agresywna, trzeba byłoby ją zastrzelić. Na szczęście nie stwarzała żadnego zagrożenia ? podkreśla.
Para lwów cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem zwiedzających ogród zoologiczny. Ale, mimo nadziei opiekunów, Ryksa i Zulus nie doczekali się młodych. Zwierzęta są ofiarami powodzi w 1997 roku, która pochłonęła 20 proc. mieszkańców ogrodu. Wtedy nikt nie spodziewał się, że woda podejdzie tak wysoko, a w uchronieniu przed wielką wodą, która dosłownie w chwilę zalała zoo, nie pomogły zwierzakom nawet półki zamontowane wysoko, ani te, które opiekunowie wrzucali do klatek, by zwierzaki mogły na nie się wspiąć i dryfować w oczekiwaniu na ustąpienie wody.

Czy lwy wrócą do Opola? Od lat to jedno z głównych marzeń dyrekcji zoo, a także samych odwiedzających ogród, którzy cały czas o to pytają ? w zeszłym roku ratusz pytał opolan, jakie zwierzęta najchętniej zobaczyliby w zoo ? lwy i tygrysy były na trzecim miejscu.

Jeszcze w 2012 roku rozpoczęto budowę wybiegu dla dużych kotów, czyli lwów i tygrysów, ale na dokończenie obiektu zabrakło pieniędzy. Zoo w Ołomuńcu, które miało pomóc uzyskać środki unijne, wycofało się z projektu. Koszt inwestycji to ok. 2,5 mln zł. Gdyby miasto znalazło te środki, same lwy do Opola można by ściągnąć w błyskawicznym tempie.